Verontreiniging

Als het regent, neemt het regenwater vervuiling van verhard oppervlak mee naar het oppervlaktewater. Hoe meer verhard oppervlak er aanwezig is, hoe meer verontreiniging er afstroomt. Ligt er direct naast het water verharding en bestaat dat voor meer dan 75% uit verhard oppervlak? Dan maakt dat het watersysteem zeer kwetsbaar voor verontreiniging door afspoeling. Is er 25 tot 50 % verharding naast het water, met een groenstrook tussen de verharding en het water? Dan maakt dat het watersysteem kwetsbaar. Het watersysteem is niet kwetsbaar voor verontreiniging door afspoeling als er langs het water een groenstrook ligt en er minder dan 25% verhard oppervlak aanwezig is.

Als het regent, neemt het regenwater vervuiling van verhard oppervlak mee naar het oppervlaktewater. Het gaat hierbij om stoffen zoals zware metalen, olie en organisch materiaal. De mate van verontreiniging hangt vooral af van hoe open de verharding is. Bestaat de verharding bij water uit Dicht Asfalt Beton (DAB)? Dan maakt dat het watersysteem zeer kwetsbaar voor verontreiniging. Bestaat de verharding uit een mix van Dicht Asfalt Beton en stenen of Zeer Open Asfalt Beton (ZOAB)? Dan maakt dat het watersysteem kwetsbaar voor verontreiniging. Als de verharding bestaat uit stenen of ZOAB dan is het systeem niet kwetsbaar voor verontreiniging.

Een overstort is een opening in een gemengd rioolstelsel waarlangs rioolwater kan worden afgevoerd naar oppervlaktewater. Dat kan nodig zijn als het riool overbelast raakt door hevige neerslag. Riooloverstorten zorgen ervoor dat de voedselrijkdom van het watersysteem ineens sterk toeneemt. Dit effect is groter bij een gemengd rioolstelsel dan bij een gescheiden stelsel. Oppervlaktewater in de buurt van een riooloverstort die regelmatig overstort is zeer kwetsbaar voor deze stuurvariabele. Als een riooloverstort verder weg ligt of weinig overstort, dan is het water daar minder kwetsbaar voor overstorten.

Langs stedelijk oppervlaktewater liggen vaak wandelpaden of hondenpoepvelden. Als hondenpoep bij regenbuien afspoelt, komen er nutriënten in het water terecht waardoor de voedselrijkheid toeneemt. Als er vaak hondenpoep langs het water ligt en er een hondenuitlaatplaats naast de watergang is, maakt dat het watersysteem zeer kwetsbaar. Is er geen hondenuitlaatplaats naast de watergang maar ligt er wel hondenpoep? Dan maakt dat het watersysteem ook nog kwetsbaar.

Bij stedelijk water komen soms grote aantallen watervogels voor. Vogels zijn een grote bron van nutriënten als ze in grote groepen op en bij water verblijven. De nutriënten komen direct via uitwerpselen in het water of indirect via afspoeling met regenwater. Hierdoor wordt het oppervlaktewater voedselrijker. Als er regelmatig veel ganzen of andere watervogels verblijven en als er veel uitwerpselen langs de waterkant liggen, maakt dat het watersysteem zeer kwetsbaar voor de instroom van vogelpoep. Voor preciezere grenswaarden van de kwetsbaarheid zie het blad Stuurvariabele: Instroom vogelpoep in het i-report.

Boten met een onderwatertoilet mogen het afvalwater niet lozen in oppervlaktewater en moeten een opvangsysteem gebruiken om de toiletten te legen. Maar niet alle boten hebben zo’n systeem. Ook de systemen in havens worden niet consequent gebruikt. Gevolg is dat lozingen vanuit boten op bepaalde plekken kunnen leiden tot hoge concentraties fecale bacteriën en andere pathogenen. Dat leidt tot gezondheidsrisico's voor gebruikers van het water, bijvoorbeeld zwemmers. Als er door een watergang veel boten met een onderwatertoilet varen, maakt dat het watersysteem zeer kwetsbaar voor verontreiniging. Als er geen of alleen ongemotoriseerde boten doorheen varen maakt dat het watersysteem niet kwetsbaar voor dit soort verontreiniging.

De goedkoopste manier om onkruid op verhardingen te bestrijden is door te spuiten met onkruidbestrijdingsmiddelen. Maar deze bestrijdingsmiddelen kunnen afspoelen naar het oppervlaktewater. Dat heeft negatieve effecten op de planten en dieren en op de productie van drinkwater. Het professioneel gebruik van (onkruid)bestrijdingsmiddelen op verhardingen is inmiddels op de meeste plekken verboden. Als er vlakbij het water onkruid met bestrijdingsmiddelen wordt bestreden, maakt dat het watersysteem zeer kwetsbaar voor verontreiniging.

Rioleringen zijn gemaakt om lang mee te gaan. Maar het kan gebeuren dat er een rioolbuis barst omdat er te veel druk op komt. Bijvoorbeeld door ingroeiende boomwortels, verzakking, zware vorst of zwaar verkeer. Het gevolg is dan dat rioolwater onbedoeld in het milieu terechtkomt, ook in oppervlaktewater. Hoge concentraties van fecale bacteriën en ander pathogenen leiden tot gezondheidsrisico's voor gebruikers van het water, bijvoorbeeld zwemmers. Ook hebben hoge concentraties van deze stoffen een negatieve impact op het waterleven. Is een rioolstelsel eerder aangelegd dan 1960 en worden er regelmatig lekkages ontdekt? Dan maakt dat het watersysteem zeer kwetsbaar voor verontreiniging. Is het rioolstelsel eerder aangelegd dan 1980 en worden er regelmatig lekkages ontdekt? Dan maakt dat het watersysteem kwetsbaar voor verontreiniging. Als het rioolstelsel na 1980 is aangelegd en er nog geen lekkages zijn gemeld, dan maakt dat het watersysteem niet kwetsbaar voor verontreiniging.

Zwemmers zijn een bron van fecale bacteriën. Vooral kleine kinderen zonder zwemluiers kunnen het water vervuilen. Hoe sterk zwemmers het water kunnen vervuilen, hangt sterk af van het aantal zwemmers dat bij elkaar in het water is. Zijn er meer dan 50 zwemmers per dag bij elkaar? Dan maakt dat het watersysteem zeer kwetsbaar voor verontreiniging. Zijn er meer dan 20 zwemmers per dag? Dan maakt dat het watersysteem ook nog kwetsbaar voor verontreiniging. Hoge concentraties van fecale bacteriën en andere pathogenen leiden gezondheidsrisico's.