Rol van de veiligheidsregio's

Veiligheidsregio’s kunnen een leidende rol hebben in keuzes die gemaakt worden om dreigingen als gevolg van klimaatverandering te beheersen. Maar uit onderzoek van het NIPV blijkt dat ze deze rol nog niet vaak vervullen. Op deze pagina kun je meer lezen over de rol die veiligheidsregio’s kunnen spelen, en vind je hulpmiddelen die hierbij kunnen helpen.

Welke rol kunnen veiligheidsregio’s spelen?

Veiligheidsregio’s kunnen de volgende belangrijke rollen vervullen:

  • Ze kunnen een leidende en coördinerende rol hebben in risico- en crisisbeheersing in relatie tot de gevolgen van klimaatverandering.
  • Ze kunnen partners advies geven over de veiligheid van adaptatiemaatregelen. Adaptatiemaatregelen zijn belangrijk om de samenleving weerbaarder te maken, maar kunnen ook tot nieuwe veiligheidsrisico’s leiden. Veiligheidsregio’s kunnen deze risico’s verminderen door een rol te spelen bij de keuzes over en uitvoering van maatregelen.

Meer hierover kun je lezen in de Handreiking Veilige Klimaatadaptatie van het NIPV. Deze handreiking kan helpen om je adviesrol als veiligheidsregio verder te professionaliseren.

Programma Klimaatveiligheid van het NIPV

Het NIPV heeft voor de veiligheidsregio’s het Programma Klimaatveiligheid opgezet, met als doel om beter zicht te hebben op wat er mogelijk is om de samenleving veilig en weerbaar te maken bij klimaatverandering nu en in de toekomst. Het programma, dat gestart is in de zomer van 2023 en loopt tot eind 2025, bestaat uit drie aandachtsgebieden: Klimaatveiligheid, Waterveiligheid en Natuurbrandveiligheid. Je vindt hier verschillende onderzoeken, mogelijkheden om samen te werken, een overzicht van activiteiten van de veiligheidsregio’s en nieuws over het programma.

Hulpmiddelen voor veiligheidsregio's

Het NIPV heeft voor veiligheidsregio’s een aantal hulpmiddelen ontwikkeld over hoe zij zich kunnen voorbereiden op situaties van extreem weer: praatplaten over hitte en droogte en een leerprogramma over extreme hitte.

Praatplaten over hitte en droogte

Droogte en hitte zijn voor veiligheidsregio’s niet de meest tastbare klimaatrisico’s, maar ze kunnen wel tot veel keteneffecten leiden waardoor crisisorganisaties opgeschaald moeten worden. Treinen kunnen bijvoorbeeld uitvallen door verzakking of uitzetting van rails, bruggen kunnen uitvallen door hitte, en een elektriciteitsnetwerk kan uitvallen door langdurige droogte of hitte. Als zulke belangrijke functies uitvallen, kan dat tot grote gevolgen leiden die je niet direct kunt overzien. Vanuit het Programma Klimaatveiligheid zijn er daarom twee praatplaten ontwikkeld, één voor hitte en één voor droogte. De praatplaten helpen veiligheidsregio’s om met partners over mogelijke situaties van extreme hitte en droogte in gesprek te gaan. Dat helpt om met elkaar af te stemmen wie welke rol en verantwoordelijkheid heeft, en zo beter voorbereid te zijn.

Afbeelding: voorkant van de Praatplaat Hitte in beeld

Leerprogramma over extreme hitte

Warmterecords worden wereldwijd keer op keer gebroken. Ook in Nederland kan het vaker warmer dan 35 en zelfs 40 graden worden. In Portland en Parijs heeft extreme hitte geleid tot ontwrichting van de maatschappij. We hebben in Nederland nog weinig ervaring met situaties van extreme hitte. Om toch goed voorbereid te zijn, heeft de veiligheidsregio Amsterdam-Amstelland zich in het thema verdiept en er een leerprogramma voor ontwikkeld. De inzichten en het leermateriaal delen ze graag met andere veiligheidsregio’s. Ga hiervoor naar het Portaal Extreme Hitte.

Voorbeelden van onderzoeken

Het NIPV doet in opdracht van het Programma Klimaatveiligheid verschillende onderzoeken voor de veiligheidsregio’s. Deze vind je allemaal op de website van het Programma Klimaatveiligheid. Hieronder delen we er een aantal.

  • Strategieën voor schaarste (april 2025): Het NIPV heeft zes strategieën uitgewerkt die crisisteams kunnen helpen beter om te gaan met situaties waarbij de hulpvraag groter is dan de capaciteit om hulp te verlenen.
  • Risicocommunicatie over klimaatrisico's: in het voorjaar van 2025 heeft het NIPV geïnventariseerd hoe de overheid en crisispartners communiceren over de klimaatrisico’s hitte en droogte, plaatselijk noodweer, natuurbranden en overstromingen. Hieruit blijkt dat er vaak niet genoeg zicht is op de behoeftes van specifieke doelgroepen om effectief en doelgroepgericht te communiceren. Uit het vervolgonderzoek van juni 2025 blijkt onder andere dat burgers graag huis-aan-huis-informatie ontvangen zoals folders en brieven, en informatie over de lokale situatie. Het onderzoek bestaat uit twee deelrapporten: rapport A is bedoeld voor professionals die zelf werken aan risicocommunicatie. Rapport B geeft een breed beeld en is vooral bedoeld voor beleidsmakers en anderen die willen weten hoe burgers risicocommunicatie over klimaatrisico’s ervaren.