Klimaatadaptief tuinontwerp op basis van cultuurhistorie
De gemeente Zwolle wil zich voorbereiden op de effecten van klimaatverandering. De stad ligt in de IJssel-Vechtdelta en heeft een rijke geschiedenis op het gebied van water. De gemeente vroeg zich daarom af: kunnen we bij klimaatadaptatie leren van hoe we vroeger omgingen met water? Ze gaf stichting Het Oversticht de opdracht om dit te onderzoeken voor de tuin van het oude Drostenhuis. Op basis van de inzichten uit dit onderzoek heeft Het Oversticht een schetsontwerp gemaakt voor een nieuwe tuininrichting. In dit voorbeeldproject lees je meer over het onderzoek en het tuinontwerp.
Waarom koos de gemeente voor de tuin van het Drostenhuis?
Het Drostenhuis is een oud gebouw in het historische stadscentrum van Zwolle met een brede en diepe tuin. Het Drostenhuis wordt op dit moment verbouwd tot een museum over de geschiedenis van Zwolle. Omdat het museum ook de tuin opnieuw wil inrichten, heeft de gemeente besloten om deze tuin als proeflocatie te nemen voor een cultuurhistorisch onderzoek naar hoe Zwolle vroeger omging met water.
Hoe heeft de stichting onderzoek gedaan?
Stichting Het Oversticht verzamelde eerst zoveel mogelijk cultuurhistorische kennis over het Drostenhuis, de tuin en de omgeving. Dat deed ze via archiefonderzoek, analyses van historische kaarten, archeologisch onderzoek en cultuurhistorisch onderzoek. Daarbij verzamelde ze alles dat ze kon vinden over hoe het landschap en het watersysteem door de eeuwen heen is aangepast. Op basis van inzichten over bodem en water heeft Het Oversticht daarna een schets gemaakt voor een klimaatadaptief tuinontwerp. Daarbij hield ze ook rekening met de nieuwe museumbestemming van het gebouw en de tuin.
Wat kwam er uit het cultuurhistorisch onderzoek?
Uit het onderzoek kwamen een aantal historische thema’s naar voren die Het Oversticht kon gebruiken om een ontwerp te maken voor de tuin. Zo had het Drostenhuis vroeger waterkelders en als een van de weinige panden in Zwolle een eigen waterpomp. En de tuin is altijd een groene oase geweest, met verschillende stijlen door de eeuwen heen:
- Een 16de-eeuwse tuinstijl met geometrische vormen met delen waarop voedsel wordt gekweekt.
- Een 18de-eeuwse tuinstijl met een pad tussen twee heggen die aan de bovenkant met elkaar zijn verbonden, en andere spannende plekken in de tuin.
- In de 19de eeuw werden er bomen aangeplant.
Wil je meer weten over de cultuurhistorie van het Drostenhuis? Lees dan verder in het rapport Proefcasus: tuinontwerp Drostenhuis (pdf, 3.8 MB).
Hoe ziet het klimaatadaptieve tuinontwerp eruit?
De tuin is in het voorjaar van 2022 op basis van dit ontwerp opnieuw ingericht. Op basis van de cultuurhistorische inzichten over tuinstijlen en de rol van water heeft Het Oversticht de volgende elementen opgenomen in het tuinontwerp:
- Het hemelwaterriool is voor een deel afgekoppeld, het regenwater wordt nu opgevangen in de waterkelder. Dit water kan worden gebruikt voor de tuin.
- De warmtepompinstallaties die in de tuin zijn geplaatst, worden omringd door twee blokken met groen die passen bij de 18e-eeuwse tuinstijl.
- De oude stadswaterpompen krijgen een centrale plek in de tuin.
- Er staat een fontein in de tuin. Deze zorgt voor verkoeling en overstemt het geluid van de warmtepomp. Daarnaast kan de fontein samen met de oude stadswaterpompen bezoekers meer bewust maken van het belang van water.
- In de tuin staan appelbomen die hitte tegengaan.
- Er zijn veel inheemse planten in de tuin die bijdragen aan de biodiversiteit.
Wil je meer weten over het ontwerp en hoe het tot stand is gekomen? Bekijk dan deel 2: schetsontwerp van het rapport Proefcasus: tuinontwerp Drostenhuis (pdf, 893 kB).
Hoe gaat het verder?
De gemeente Zwolle gaat nu nadenken of ze cultuurhistorische kennis kan inzetten bij andere projecten klimaatadaptatie en hoe ze dat zou kunnen doen.
Contactpersoon
Marieke van Zanten
Het Oversticht
marieke.vanzanten@hetoversticht.nl
Verder lezen?
Misschien vind je de volgende pagina’s ook interessant: