Leiden koppelt klimaatadaptatie en biodiversiteit aan onderhoudsplannen in de Gasthuiswijk

Video: Bureau JP

Meer ruimte voor water

Voor de Gasthuiswijk en de Haagweg Zuid is een nieuwe waterstructuur gegraven zodat er meer regenwater kan worden opgevangen. Het nieuwe watersysteem bestaat uit een gescheiden riool en een centrale waterberging in de wijk. In de nieuwe waterstructuur kan de gemeente het peil verhogen om zware regenbuien op te vangen. Daarnaast zijn de grasvelden in de wijk deels omgevormd tot slootjes, gekoppeld aan de centrale waterberging. Verder zijn er in de wijk een aantal wadi’s aangelegd en ligt er nu waterpasserende bestrating, waardoor regenwater hier direct in de bodem kan wegzakken.

Natuurvriendelijke oevers en slim doorstroomsysteem

De oevers langs het water zijn natuurvriendelijk ingericht. Zo ontstaat er nieuwe leefruimte voor diverse plant- en diersoorten. Door een slim doorstromingssysteem wordt het water regelmatig ververst, kan regenwater worden opgevangen en wordt in de zomer de wijk beschermd tegen verdroging en overlast van muggen.

Ontwerp is opgesteld met het hele bouwteam

Het ontwerp is in bouwteamverband opgesteld. Dit is een contractvorm waarbij de gemeente Leiden samenwerkt met aannemersbedrijf G. Van der Ven B.V., landschapsarchitect Wurck, communicatiebureau Beaumont en ingenieursbureau Tauw. Door deze contractvorm kon de gemeente de kennis uit de markt inzetten om tot een vernieuwend en gedragen ontwerp te komen. Een ander voordeel van deze contractvorm is dat de kosten direct door de aannemer doorgerekend kunnen worden. Zo het team tijdens het ontwerpproces ontwerpkeuzes maken op basis van een kostenraming. Doordat de aannemer al in een vroeg stadium aangesloten was, kon ook de praktische uitvoeringskennis direct in het ontwerpproces ingezet worden. Ingenieursbureau Tauw heeft het ontwerp van de adaptatiemaatregelen doorgerekend en verder uitgewerkt. De participatie- en communicatiestrategie is uitgedacht en uitgewerkt door communicatiebureau Beaumont.

Beheerder speelt een belangrijke rol

De gemeente legt de onderhoudsplanningen van de riolering en de openbare ruimte naast elkaar. Bij het nadenken over deze planningen spelen de beheerders een belangrijke rol. Door goed te plannen wordt het mogelijk om met de vervanging van de riolering een hele wijk te vernieuwen in plaats van straat voor straat. Dat bespaart niet alleen kosten, maar helpt ook om klimaatadaptatie en biodiversiteit op een slimme manier mee te nemen in het ontwerp.

Leerpunten

• Bij de start van het project was er nog geen beleidsmatig kader voor klimaatadaptatie. Daardoor moest de gemeente tijdens de ontwerpfase stap voor stap komen tot randvoorwaarden en oplossingen. Dat was echt een beetje uitvinden: wat is klimaatadaptatie, hoe pak je het aan?
• De gemeente leert in elk wijkvernieuwingsproject weer bij voor het volgende project. Zo had ze in de wijk Noorderkwartier Oost in de eerste fase maar een deel met waterpasserende bestrating gerealiseerd. Ze was toen nog niet zover om het in de hele wijk aan te leggen. Maar in de Gasthuiswijk heeft ze met bestaande klinkers verschillende legverbanden uitgeprobeerd met ruimte tussen de stenen waarlangs het water kan wegzakken. Het is steeds leren wat je kunt toepassen en hoe je dat het beste doet.
• Je hebt een praktische en communicatieve instelling nodig bij dit soort projecten: je moet telkens kijken en overleggen wat wel en niet werkt.

Contactpersoon

Jolanda de Schiffart
Gemeente Leiden
j.de.schiffart@leiden.nl