Oorzaken van de toenemende hitte
Uit de KNMI’23 scenario’s blijkt dat niet alleen de gemiddelde temperatuur stijgt, maar dat ook de hitte-extremen toenemen. Hitte neemt wereldwijd toe doordat de aarde opwarmt. Dat komt doordat verschillende menselijke activiteiten het broeikaseffect versterken. Daarnaast wordt het in verschillende steden vaak warmer dan in het omliggende gebied doordat steden meer warmte vasthouden. Dat noemen we het hitte-eilandeffect. Doordat de bebouwing en verstening in steden toeneemt, wordt ook het hitte-eilandeffect versterkt. Hieronder lees je meer over beide effecten.
Waardoor wordt het broeikaseffect versterkt?
De broeikasgassen in de atmosfeer houden de warmtestraling van de zon vast en zorgen voor een ‘natuurlijk’ broeikaseffect. Zonder dit effect zou de gemiddelde temperatuur op aarde 33 graden lager liggen. Door verschillende activiteiten van de mens, zoals de verbranding van fossiele brandstoffen en ontbossing, komen er meer broeikasgassen in de atmosfeer, waaronder CO2. Dit versterkt het broeikaseffect en zorgt voor de opwarming van de aarde.
Hoe sterk neemt de temperatuur toe?
In de afgelopen 130 jaar is het wereldwijd gemiddeld 1,2 °C warmer geworden. Voor Nederland is dat zelfs nog meer: het Klimaatdashboard van het KNMI laat zien dat de gemiddelde temperatuur in ons land sinds 1901 met ruim 2,3 °C gestegen is. Dat zie je ook op de afbeelding hieronder. De helft van de temperatuurstijging in Nederland sinds begin vorige eeuwvond plaats in de afgelopen 30 jaar. Volgens de KNMI-klimaatscenario’s neemt de gemiddelde temperatuur in Nederland de komende jaren verder toe. Als je kijkt naar het Klimaatdashboard zal in het meest extreme scenario de temperatuur rond 2050 met nog eens 1,6 °C ten opzichte van het huidige klimaat zijn gestegen en rond 2100 met 4,4 °C. De opwarming is het grootst in de zomer en het kleinst in de winter en de lente.
De zomers krijgen daarnaast meer tropische nachten, met een minimumtemperatuur van 20°C of hoger. In het extreme scenario neemt in De Bilt het aantal tropische nachten per zomer toe van 0,3 in het huidige klimaat tot 3 rond 2050 en tot 19 in 2100. Ook komen er meer zomerse dagen, met een maximumtemperatuur van 25°C of hoger. In het extreme scenario neemt in De Bilt het aantal zomerse dagen per jaar toe van 28 in het huidige klimaat tot 49 rond 2050 en 89 rond 2100.
Wil je weten hoe hitte op een bepaalde locatie zal toenemen door klimaatverandering? Ga dan naar de hittekaarten in de Klimaateffectatlas. De kwetsbaarheid van de locatie kun je zelf in kaart brengen met behulp van de Bijsluiter gestandaardiseerde stresstest.
Waardoor wordt het hitte-eilandeffect veroorzaakt?
In de steden wordt het vaak warmer dan in het omliggende buitengebied doordat steden meer warmte vasthouden. Dit hitte-eilandeffect neemt verder toe doordat steden steeds meer verstenen. Het ‘hitte-eilandeffect’ wordt veroorzaakt door de volgende factoren:
- Stenige materialen absorberen zonnestraling, waardoor het materiaal opwarmt .
- Er is een gebrek aan verdamping door weinig groen en water. Daardoor wordt een groot deel van de zonnestraling omgezet in voelbare warmte.
- Verschillende menselijke activiteiten stoten warmte uit, bijvoorbeeld in industrie en huishoudens.
‘s Nachts is het verschil in temperatuur tussen stad en platteland het grootst. Dit komt doordat de stad na zonsondergang langzamer afkoelt dan het buitengebied. Het temperatuurverschil kan oplopen tot meer dan 7 graden. De sterkte van het hitte-eilandeffect in een stad hangt vooral af van de hoeveelheid bebouwing, verharding en groen van het oppervlak. Verder speelt mee wat de verhouding is tussen gebouwhoogte en straatbreedte, en hoeveel warmte gebouwen en andere oppervlakken uitstralen naar de atmosfeer. Wat ook invloed heeft is in hoeverre een gebied open is zodat er wind doorheen kan waaien. De inrichting van een straat of wijk heeft dus invloed op de lokale temperatuur: de ene wijk veroorzaakt een sterker hitte-eilandeffect dan de andere. Lees meer over het hitte-eilandeffect van verschillende wijktypen in het Voorbeeldenboek 'het klimaat past ook in uw straatje'.
