Stappenplan voor regenpijp afkoppelen

Je kunt de actie ‘Afkoppelen’ organiseren om inwoners te stimuleren hun regenpijp naar het riool af te koppelen. Bewoners die meedoen kunnen regenwater voortaan in hun tuin laten wegzakken of bewaren in een regenton. Een afkoppelactie organiseer je niet in één dag. Hieronder vind je een stappenplan en tips om de actie succesvol uit te voeren. Ook kun je gebruikmaken van standaardteksten en beeldmateriaal. En ter inspiratie vind je voorbeelden van gemeenten die met deze actie aan de slag zijn gegaan.

Bij deze actie kun je er bijvoorbeeld voor kiezen om een regenton deels of helemaal te subsidiëren. Je kunt ook tijdelijk korting geven op de gemeentelijke rioolbelasting. Of een team van watercoaches samenstellen om inwoners gratis advies te geven over hoe ze bij hun huis moeten afkoppelen. Je kunt ook een stap verder gaan en praktische steun aanbieden bij het afkoppelen.

Stap 1: bereid de actie voor

Hoe bereid je een afkoppelactie goed voor? Het is in ieder geval belangrijk om je eerst te verdiepen in je doelgroep, te bedenken hoe je deze mensen het beste bereikt en duidelijk te maken wat de actie precies inhoudt. Zie hiervoor ‘Bereid je actie voor’.

Inspireer bewoners en kondig de actie aan

Zorg in de eerste periode dat je bewoners laat weten wat er gaat gebeuren en waarom de afkopppelactie plaatsvindt. Wees in je communicatie inspirerend. Leg uit waarom het nodig is om wateroverlast tegen te gaan en wat de voordelen zijn van afkoppelen. Je kunt hiervoor bijvoorbeeld een speciale thema-avond voor bewoners organiseren. Daarnaast kun je gebruikmaken van wijk- en nieuwsbrieven, flyers, de website van de gemeente en sociale media. Op sociale media kun je berichten gerust een paar keer herhalen.

Vertel duidelijk wat de actie precies inhoudt

Organiseer één of meer informatieavonden en gebruik de beschikbare communicatiekanalen om die aan te kondigen. Of kondig een informatieavond bijvoorbeeld een tijdje aan op een centrale plek waar je een informatiestand hebt ingericht met regentonnen. Een vrolijke, ludieke actie kan ook goed werken. Om bewoners verder te informeren kun je denken aan een wandeltocht langs woningen waar regenpijpen al afgekoppeld zijn. Omdat elke woonsituatie weer anders, krijgen bewoners daardoor een goede indruk van wat er mogelijk is.

Stap 2: werk samen

In de volgende fase wordt de actie steeds concreter. Werk samen met hoveniersbedrijven, tuincentra of andere leveranciers om de verschillende afkoppelmogelijkheden in beeld te brengen: koppel je af naar een regenton of leid je het regenwater naar een groene tuin waar het in de grond kan zakken? Bied verschillende mogelijkheden aan en organiseer één of meer inschrijfavonden waarop bewoners kunnen intekenen. Tijdens deze avonden krijgen bewoners al een goed beeld van de kosten en mogelijke subsidie. Bewoners kunnen dan alle vragen stellen die ze nog hebben. En ze kunnen hulp krijgen om de juiste keuze te maken. Blijf in deze periode communiceren over de actie om zoveel mogelijk bewoners te bereiken.

Stap 3: voer de actie uit

In de derde en laatste fase wordt de actie uitgevoerd. Een mooie manier om inwoners te motiveren en helpen is door ‘afkoppelcoaches’ in te zetten. Afkoppelcoaches kunnen bij bewoners thuis langsgaan om de situatie te beoordelen en advies te geven. Ze kunnen nog een keer uitleg geven over het proces en vragen beantwoorden. Zo kan de gemeente helpen om maatwerk te leveren. Daarna kan de regenpijp worden afgekoppeld van het riool volgens de wensen van de bewoner.

Stap 4: Evalueer de actie

Wil je weten hoe de bewoners het proces ervaren hebben? Stuur na afloop een kaartje om ze te bedanken voor hun deelname en een evaluatieformulier. Hoe meer ingevulde evaluatieformulieren je terugkrijgt, des te beter wordt je beeld van de ervaringen met de actie. Als de eerste projecten klaar zijn, zou je opnieuw een wandeltocht kunnen organiseren om andere bewoners te enthousiasmeren voor de afkoppelactie. Bij een aantal deelnemers kun je foto’s nemen of wellicht een video maken? Of misschien een vlog van een bekende bewoner?

Tips om succes te vergroten

Als je deze actie onderdeel maakt van een bredere vergroenings- of klimaatadaptatiestrategie, leidt dat tot een groter succes op de langere termijn. Je kunt de actie bijvoorbeeld combineren met of laten doorlopen in een andere actie:

• Geef als gemeente het goede voorbeeld en koppel aan het begin van je actie de regenpijpen af van het gemeentehuis.
• Zijn veel van de tuinen in je gemeente versteend? Je kunt met je afkoppelactie ook aansluiten bij acties zoals NK Tegelwippen, de Week van de Groene Tuin en de Maand van het Vergeten Tuinseizoen. Zo sla je meer vliegen in één klap.
• Is er misschien een bekende bewoner die zich voor de actie wil inzetten? Met hulp van een ‘influencer’ bereik je algauw meer bewoners. Een voorbeeld hiervan biedt de gemeente Deventer die samenwerkte met het waterschap Drents Overijsselse Delta  en voetbalclub Go Ahead Eagles. Een bekende speler van Go Ahead Eagles werkte mee aan de promotie van de regentonactie.

Standaardteksten

Hieronder staan twee standaardteksten die je kunt gebruiken voor de actie. De eerste tekst gaat over verschillende manieren van afkoppelen. De tweede tekst is een introducerend tekstje voor als je een afkoppelactie gaat organiseren voor een brede doelgroep, met ook de nadruk op samen bereiken we meer.

1. Tekst over verschillende manieren van afkoppelen

Wat is afkoppelen? Afkoppelen betekent dat je de regenpijp loskoppelt van het riool. Het regenwater vang je op in een regenton of in de tuin. In de zomer kun je dit water gebruiken om je tuin te besproeien. Zo bespaar je drinkwater, ga je wateroverlast tegen en heb je ook in droge periodes een mooie groene tuin. Er zijn verschillende manieren om af te koppelen en om regenwater in je tuin op te vangen:

• Regenton: je kunt water opvangen in een regenton of een regenzuil. Met dit water kun je je tuin besproeien of je planten water geven.
• Groen dak: met een groen dak houd je water vast en zorg je ervoor dat water langzamer het riool instroomt. Een groen dak trekt ook diertjes aan, waardoor het bijdraagt aan de biodiversiteit.
• Raingarden: een raingarden, regentuin of regenwatertuin is een verdiept plantvak waarmee je regenwater kunt opvangen. Regenwater komt bijna altijd eerst boven in de raingarden terecht. Het water infiltreert dan door de laag met tuinaarde en granulaat naar diepere lagen. De plantenwortels in de raingarden nemen een deel van het water op. De rest gaat naar het natuurlijk watersysteem.
• Grindterras: een aantrekkelijke tuin is voor hoogstens 40% verhard. De rest van de tuin is bestemd voor groen. Je kunt het beste waterdoorlatende verharding zoals grind of houtsnippers aanleggen. Regenwater dat op de grond of houtsnippers valt, kan makkelijk wegzakken in de grond.
• Waterberging onder de trampoline: als je een trampoline in de tuin hebt, kun je de ruimte eronder gebruiken om water te op te vangen. Verleg je regenpijp naar die plek toe. Met grind in de bodem zakt het regenwater makkelijker de grond in.
• Infiltratiekrat: is er boven de grond geen plek om water op te vangen of wil je niets in het zicht hebben? Dan kun je water onder de grond bergen met een infiltratiekrat. Vanuit een krat zakt het opgeslagen regenwater vertraagd weg in de bodem, richting het grondwater.

2. Introducerend tekstje bij afkoppelactie

Het weer wordt steeds extremer. Regenbuien worden heviger en kunnen voor overlast zorgen. Het riool kan de grote hoeveelheid regenwater niet aan, waardoor straten, tuinen en kelders onderlopen. Daarnaast hebben we de afgelopen jaren vaak droge zomers gehad, waardoor het groen in onze tuinen en het groen in de openbare ruimte het zwaar hadden. De gemeente neemt maatregelen om de schade te beperken, maar kan het niet alleen.

Help je ook mee?

Als bewoner kun je meehelpen door je regenpijp af te koppelen van het riool. Zo bereiden we ons samen voor op de gevolgen van hevige buien en langere periodes van droogte. Met deze afkoppelactie willen we zoveel mogelijk bewoners uitnodigen om voortaan het schone regenwater op te vangen op hun eigen terrein. De gemeente steunt je hierbij met subsidie. Als we samenwerken, houden we met zijn allen droge voeten en kunnen we blijven genieten van een groene tuin!

Foto's / beeldmateriaal

In de map Foto’s Actie Afkoppelen vind je enkele rechtenvrije afbeeldingen die je gratis kunt gebruiken voor je afkoppelactie.

Links ter inspiratie

Zoek je inspiratie voor een afkoppelactie? Hieronder vind je verschillende links naar goede voorbeelden, materiaal om te gebruiken en inspirerende websites:

• In een interview vertellen de afkoppelcoaches Lanny Olie en Susan Dekkers hoe ze met huis-aan-huisbezoeken 95 tot 100 procent van de mensen overhalen om hun regenwater af te koppelen.
• In het Klimaatwarenhuis van de provincie Noord-Brabant vind je informatie over de afkoppelactie van de gemeente Hilvarenbeek.
• Wil je meer weten over de communicatie rond een afkoppelactie? Dat kun je het communicatieplan afkoppelen bekijken van de gemeente Sint Michielsgestel.
• Praktische informatie over hoe je een afkoppelactie organiseert, vind je in het Draaiboek regentonnen van de gemeente ‘s-Hertogenbosch.
• Handige informatie over afkoppelen vind je in het voorbeeldboek afkoppelen van de gemeente Meierij dat bedoeld is om inwoners te inspireren.
• Meer praktische informatie geeft de gemeente Son en Breugel, met onder andere een poster, een communicatieplan en de college- en raadsadviezen.
• Het project Regenwaterambassadeurs van de gemeente Deventer vond in 2019 plaats om zoveel mogelijk huishoudens af te koppelen. Er werd een korte video gemaakt om de voordelen te laten zien.
• Een bewoner van de gemeente Barneveld ving al regenwater op in drie regentonnen toen hij besloot om de kruipruimte onder zijn woning om te toveren tot waterberging.
• De gemeenten Renkum en Veenendaal hebben afkoppelcoaches ingezet om inwoners te stimuleren hun regenpijp af te koppelen.