NAS Netwerkdag trekt veel mensen
De belangstelling voor de NAS Netwerkdag, op 10 december, overtrof alle verwachtingen. In allerijl moesten de organisatoren op zoek naar een nieuwe locatie om alle deelnemers – ruim 200 – te kunnen ontvangen. “De NAS is een luis in de pels”, zei programmamanager Stef Meijs tegen de aanwezigen. “We bemoeien ons overal mee. Er moeten drie tandjes bij om ons aan te passen aan klimaatverandering.” Tijdens de sessies werden de deelnemers uitgedaagd om mee te denken over uiteenlopende onderwerpen als klimaatadaptief bouwen, de Agenda Hittestress en de combinatie van klimaatadaptatie en aardgasvrij. Dat leidde tot levendige discussies.
Dagvoorzitter Gert Jan de Maagd zei het treffend, tijdens zijn openingswoord: “Een paar jaar geleden trokken we met NAS-bijeenkomsten een vrij klein groepje. In de afgelopen jaren werd dat meer: van een team werd het een oploopje en nu durf ik het wel een beweging te noemen.” En met een knipoog naar de reden van de bijeenkomsten: “Als deze NAS-beweging net zo hard groeit als het aantal weersextremen en tropische dagen, dan heb ik er alle vertrouwen in.”
Urgentie sterker voelbaar
Franc van der Steen, die de ruim 200 aanwezigen welkom heette namens het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, had een verklaring voor de grote toeloop: “Kennisinstellingen in Nederland en wereldwijd laten steeds gedetailleerder zien dat er iets aan de hand is met het klimaat.” Hij blikte terug op 2018: “Dat was een heel apart jaar. In het begin moesten we de waterkeringen sluiten om overstromingsrisico te voorkomen; we hadden te maken met wateroverlast en vervolgens met een droge, warme zomer. De urgentie wordt groter en sterker voelbaar. En: klimaatverandering raakt alle domeinen, alle economische sectoren, het bestrijkt de volle breedte. Daarom zijn hier zoveel mensen.” Hij benadrukte de noodzaak van een netwerkdag als deze. “We staan aan het begin van een grote transitie. In het Deltaprogramma en de NAS staat dat in 2050 Nederland klimaatbestendig en waterrobuust ingericht is. In 2020 moeten we weten wat we daarvoor moeten doen. Dat is – zeg maar – morgen, hartstikke snel. Het helpt om van elkaar te leren en kennis te delen, en dat doen we vandaag.”
Niet doemdenken
Met behulp van een aantal dia’s benoemde programmamanager Stef Meijs de weersextremen van 2018. “We hadden te maken met een eindeloze serie records, zeker op het gebied van temperatuur. In september viel een piekbui van 150 millimeter in twee uur in Boskoop. Als dat in Amsterdam was gebeurd was de ramp niet te overzien geweest." De lijst effecten was te lang om op te noemen; hij pikte er een paar aansprekende uit. Zoals: kleinere appels en peren door de droogte; blauwalg in zwemwater; hittestress bij koeien en de enorme toename van het aantal natuurbranden.
Stef haalde het meest recente rapport aan van het IPCC, het Intergovernmental Panel on Climate Change van de Verenigde Naties waarin de grote effecten beschreven staan van opwarming met 1,5 en met 2 graden. Hij wees er echter op dat in het rapport ook staat dat we rekening moeten houden met een opwarming van de aarde met drie tot vier graden. De klimaatinspanningen moeten verdrievoudigd, meent de VN. Toch wil de progammamanager niets weten van doemdenken, zei hij: “Maar we zullen veel extra dingen moeten doen om ons aan te passen aan de klimaatverandering. Er moeten wel drie tandjes erbij. De extreme omstandigheden van nu, worden in de toekomst normaal.”
Overal aanwezig
“De NAS is een luis in de pels”, zei Stef. “We vinden het belangrijk om het onderwerp klimaatadaptatie over de volle breedte te blijven adresseren. Waarbij we ons richten op de speerpunten uit de NAS: hittestress, natuur, landbouw, gebouwde omgeving, infra en regionale strategieën.” Hij zette de werkwijze van het NAS-team uiteen: hoe meer een onderwerp in de beginfase staat, hoe groter de inzet van het team. Als voorbeeld noemde hij hittestress, een onderwerp met veel probleemeigenaren. “Een lastig onderwerp om in beweging te krijgen. Wij initiëren als er nog veel moet gebeuren, faciliteren als een proces al goed op gang is en coördineren als het lekker loopt.”
Gerichte bijeenkomsten
In 2019 organiseert het NAS-team een flink aantal bijeenkomsten, zei Stef. “Daarbij richten we ons op specifieke onderwerpen en doelgroepen.” Om te beginnen is er een werkconferentie klimaatadaptatie landbouw op 15 januari. En er komt waarschijnlijk weer een NAS-congres in juni.
Verder ligt de focus in 2019 op standaardisering van klimaatadaptatie. “Dat gaat over normen en handreikingen, bijvoorbeeld bij bouwen en ontwerpen. Dat is een belangrijk traject.” Ook de kennisaanpak is een belangrijk onderwerp, evenals het traject rondom de aanvraag voor een subsidie van het LIFE-programma van de Europese Commissie, voor een Integraal Project klimaatadaptatie (LIFE-IP). “Er is een akkoord uit Brussel om ons voorstel verder uit te werken, dat is goed nieuws.”
Demonstratie van NAS Adaptatietool
Een van de hoogtepunten van het ochtendprogramma was de presentatie van de NAS Adaptatietool. De bekende bollenschema’s uit de NAS, die duidelijk maken hoeveel effecten en gevolgen er zijn door klimaatverandering, zijn interactief gemaakt. De bollen tuimelden over het metershoge scherm, wat veel verraste uitroepen uit de zaal ontlokte. Paul van Hemert, geestelijk vader van de bollenschema’s, toonde met trots de mogelijkheden. “We hebben nu een tool waarmee iedereen zijn eigen bollenschema kan maken. Je kunt op allerlei manieren selecteren: per sector, per klimaatthema, alleen kiezen voor bedreigingen, of juist voor kansen. Met eenvoudige stappen breng je een grote hoeveelheid complexe informatie op maat. Met dit materiaal op maat kun je gesprekken voeren.” De NAS Adaptatietool is gratis beschikbaar via dit Kennisportaal.
Infographic van Verbond van Verzekeraars
Het Verbond van Verzekeraars liet een nieuw instrument zien, dat op 18 december beschikbaar komt op de website. In een overzichtelijke infographic is in één oogopslag te zien welke klimaatschade verzekerd is, wat niet verzekerd is en wat eventueel extra verzekerd kan worden. “We kregen hier veel vragen over”, zei Timo Brinkman van het Verbond van Verzekeraars. We hebben dit opgepakt, samen met het NAS-team.” De infographic gaat ook deel uitmaken van een toolkit voor ondernemers en hun financieel adviseurs. “Wij merken dat zij nog te weinig rekening houden met klimaatverandering.”
Informatietafeltjes tijdens de pauzes
Tijdens de vegetarische lunch en de andere pauzes konden de aanwezigen terecht bij vijf informatiepunten, verspreid door de zaal. Er was uitleg over de ontwikkeling van de kennisagenda van de NAS en over de NAS-speerpunten landbouw en natuur, Paul van Hemert demonstreerde de NAS Adaptatietool en het team van het Platform Samen Klimaatbestendig koppelde vragen en antwoorden over klimaatadaptatie aan elkaar.
Manon van Gestel, beleidsmedewerker klimaatadaptatie bij de provincie Utrecht, keek tevreden rond. “Heel fijn, zo’n dag”, zei ze. “Je hoort veel, krijgt de informatie op een compacte manier aangeboden en kunt veel mensen ontmoeten.” Ze liep haar collega van de gemeente Utrecht tegen het lijf en maakte onmiddellijk een afspraak. “Gemeente en provincie zijn allebei bezig met klimaatadaptatie. In januari gaan we onze ervaringen uitwisselen.” Martijn Schuit van de gemeente Groningen vindt de NAS Netwerkdag een goed initiatief. “Zeker weer doen, volgend jaar”, zegt hij. “Dan zou ik wel graag meer concrete voorbeelden willen zien van klimaatadaptatie.” Hij heeft veel opgestoken van de dag. “Vooral het ‘omdenken’ vond ik interessant, zoals in Leiden gebeurt. Daar koppelen ze aardgasvrij aan klimaatadaptatie. Heel leerzaam.”
De verslagen van de deelsessies vind je hier.