Overzicht van hulpmiddelen

Van de IVN Buurtwaaier ter inspiratie voor gemeenten tot een Tuincheck App voor inwoners: er zijn meerdere tools die je kunt gebruiken bij acties om inwoners te stimuleren hun omgeving te vergroenen.

IVN Buurtwaaier

IVN helpt gemeenten graag om buurten te vergroenen. Zij heeft daarvoor een Buurtwaaier ontwikkeld. Hierin staan de meest succesvolle vergroeningsprojecten in gemeenten in heel Nederland. Uit deze waaier kun je als gemeente projecten kiezen en deze in samenhang met elkaar inzetten. Hierdoor kun je in relatief korte tijd een groene golf in de buurt teweegbrengen.

Handboek voor de watervriendelijke tuin

Het Handboek voor de watervriendelijke tuin bevat 19 losse infobladen met praktische tips om te komen tot een klimaatbestendige en watervriendelijke tuin. Je vindt er bijvoorbeeld uitleg over hoe je een regenton plaatst. Het boek is geschreven voor medewerkers van tuincentra en hun klanten maar is ook zeker bruikbaar voor gemeenten om inwoners te inspireren en activeren.

Tuinadvies van De Tuinen van Appeltern

Op de website van De Tuinen van Appeltern vind je een uitgebreide tool die je helpt bij tuinieren. Je vindt er advies en tips op maat. Zo kun je in een database filteren op fase (onderhoud, inrichting, ontwerp of aanleg), thema en maand. De Tuinen van Appeltern gaat uit van vier principes voor tuingeluk:

1. Verhard maximaal 1/3^e van je tuin
2. Minimaal 2/3^e van de tuin is groen: de helft hoog en de helft laag
3. Zorg voor privacy
4. Zorg dat de tuin niet meer tijd kost dan je wilt. Tip daarbij: laat de natuur wat meer haar gang gaan.

Klimplantengids

Klimplanten kunnen tijdens hete zomers als zonwering werken en voor koelte zorgen. De Klimplantengids is opgesteld in opdracht van de gemeente Amsterdam, maar de tips en ideeën kun je overal in Nederland toepassen. Je vindt in de gids onder meer een Keuzehulp klimplanten, informatie over hoe je een monument moet vergroenen, tips over onderhoud en een stappenplan voor een succesvolle groene gevel.

Website Groenblauwe Netwerken

Op de website Groenblauwe netwerken staat een database met maatregelen om steden duurzaam, veerkrachtig en klimaatbestendig te maken. Deze database helpt gemeenten en inwoners om geschikte maatregelen te vinden. De website biedt daarnaast inspirerende voorbeelden van verschillende maatregelen.

Factsheet Multifunctionele Daken

De Factsheet Multifunctionele Daken geeft het effect van een groen dak weer in cijfers: handig voor huiseigenaren die een groen dak overwegen, maar ook handig voor gemeenten om inwoners enthousiast te maken.

De websites en tools hieronder kun je inzetten als je inwoners wilt stimuleren om bewuster om te gaan met water.

Waterschijf van Vijf

De Waterschijf van Vijf is een mooie tool als je inwoners wilt leren om bewuster om te gaan met water. De Schijf van Vijf is een bekende visualisatie over gezonde voeding, om mensen bewust te maken van hun eetpatroon. Geïnspireerd door deze Schijf van Vijf is bij het Waterschap De Dommel het idee ontstaan voor de Waterschijf van Vijf. Deze visualisatie bestaat uit tips over hoe je in het dagelijks leven duurzamer kunt omgaan met water. Wassen, gieten en regen, doorspoelen, koken en drinken zijn de vijf vakken van de Waterschijf van Vijf. In totaal staan er 26 tips en weetjes op de Waterschijf.

Waterklaar en Limburgsdrinkwater.nl

Op de website Waterklaar vind je tips om drinkwater schoon te houden, zoals hoe je voorkomt dat afval in het riool of in beken en rivieren terechtkomt. En op de website Limburgsdrinkwater.nl staan verschillende tools en activiteiten om inwoners bewuster te maken van het belang van schoon drinkwater.

Website van WWF

Op de website van het Wereld Natuur Fonds vind je 17 praktische tips om water te besparen: zowel in huis als in de tuin. Opvallende voorbeelden van tips: servies hergebruiken, water uit de droger hergebruiken en vaker plantaardig eten.

De tools en websites hieronder kun je gebruiken als je inwoners bewust wilt maken van het risico op wateroverlast of een onveilige situatie door hevige regen of overstroming.

Boekje voor inwoners en draaiboek voor buurten

Wil je inwoners goede tips geven om hun woning te beschermen tegen wateroverlast en overstroming? Dan kun je het boekje ‘Bescherming tegen wateroverlast’ (2023) van de website 'Wacht niet op water' gebruiken. Hierin staan tips en maatregelen die inwoners kunnen nemen om hun woning of bedrijf beter te beschermen tegen wateroverlast. Sommige maatregelen zijn eenvoudig en tijdelijk, andere zijn meer ingrijpend. Voorbeelden van maatregelen: verzeker je tegen schade door wateroverlast en plaats waterkerende schotten voor deuren. Ook helpt het om een buurtdraaiboek te maken. Hierin spreek je met je buurt af wat er moet gebeuren en wie wat doet voor, tijdens en na hoogwater en wateroverlast. Op de website 'Wacht niet op water' vind je een buurtdraaiboek dat je kunt gebruiken als basis voor je eigen buurtdraaiboek.

Toolbox voor Limburgse gemeenten

Ben je een Limburgse gemeente en wil je een voorlichtings- of stimuleringsactie organiseren over het beperken van wateroverlast en schade door overstroming? Dan kun je gebruikmaken van de Toolbox voor Limburgse gemeenten. Hierin vind je allerlei campagnemateriaal over het beperken van wateroverlast en schade door overstroming. Let op: deze toolbox is beschikbaar als zipbestand. Download het hele zipbestand om toegang te krijgen tot het materiaal.

Zolderspel Ons Water

Wil je jonge inwoners bewust maken van het risico op overstroming? Dan kun je basisscholen en middelbare scholen stimuleren om het Zolderspel van Ons Water in te zetten in de les. Dit spel is geschikt voor groep 7 en 8 van de basisschool en de eerste klassen van het voortgezet onderwijs.

Rode Kruis

Op de website van het Rode Kruis vind je stappenplannen over wat je moet doen om je voor te bereiden op hevige wateroverlast of een overstroming.

Denk Vooruit

Op de website Denkvooruit.nl kun je lezen hoe je je kunt voorbereiden op een noodsituatie. Deze website gaat niet alleen over de risico’s op een overstroming, maar op allerlei mogelijke onverwachte rampen. Op de pagina overstroming van Denk vooruit lees je wat je moet doen als er een overstroming dreigt. Het is bijvoorbeeld raadzaam om een noodpakket samen te stellen.

Overstroomik.nl

Maak inwoners bewust van het risico op overstroming met de tool overstroomik.nl. Op die website kun je voor je eigen straat zien hoe hoog het water kan komen bij een overstroming. Ook leren ze hier meer over de praktische gevolgen en krijgen ze tips over wat je het beste kunt doen tijdens een overstroming. Je kunt ook de meterkastkaart van Overstroomik.nl verspreiden onder de inwoners.

Website Rijksoverheid

De Rijksoverheid heeft ook een pagina met adviezen over wat je moet doen bij een dreigende overstroming.

Ons Water – Water & Evacuatie

Als je inwoners bewust wil maken van de risico’s, moet je als gemeente natuurlijk ook goed voorbereid zijn. Op de website van het Nederlands Instituut voor Publieke Veiligheid (NIPV) vind je heel veel informatie over het voorkomen van overstromingen en het beperken van de gevolgen van overstromingen. Ook de Handreiking Samenredzaamheid (pdf, 3.9 MB) is een handig hulpmiddel om als gemeente goed voorbereid te zijn.

Wacht niet op water

Wil je bewoners bewust maken van het risico op plotselinge wateroverlast? Dan kun je gebruikmaken van de website wachtnietopwater.nl. Hier staan tips over wat je moet doen voor en tijdens wateroverlast en vind je ook een paar voorbeelden van hoe inwoners omgingen met wateroverlast. Deze website is gemaakt door de Veiligheidsregio’s Limburg-Noord, Zuid-Limburg en Waterschap Limburg.

Wateroverlast - Wie bel ik?

De infographic Wateroverlast - Wie bel ik? van de brandweer is handig om in te zetten als je inwoners wilt voorbereiden op een mogelijke situatie van wateroverlast.

Schadeoplossing

De website Schadeoplossing heeft een checklist die je kunt gebruiken voor verschillende fases van wateroverlast: wat je kunt doen om wateroverlast te voorkomen, wat je doet vlak voordat er wateroverlast ontstaat, waar je aan moet denken tijdens wateroverlast en tijdens een evacuatie, en wat je kunt doen na wateroverlast.

Wil je inwoners bewuster maken van klimaatverandering? Wil je ze stimuleren om duurzamer te leven? Of wil je ze bewust maken van de mogelijke gevolgen en ze duidelijk maken wat ze zelf kunnen doen? Dan kunnen de tools en websites hieronder misschien van pas komen.

Klimaatwarenhuis

Een plek waar je heel veel inspiratie kunt vinden voor acties om het klimaatbewustzijn van inwoners te vergroten, is het Klimaatwarenhuis van de provincie Brabant. Hier vind je kant-en-klare acties, draaiboeken, persberichten en beeldmateriaal. Materiaal dat je allemaal gratis kunt gebruiken. Je kunt de filters gebruiken om snel te vinden wat je nodig hebt.

Boeken, kleurplaten en lesbrieven van De Klimaatjes

De Klimaatjes is een kinderboekenreeks voor kinderen over duurzaamheidsthema’s zoals klimaatverandering, biodiversiteit en milieuvervuiling.  In de boeken Natte voeten, Wat is het warm en Waterpret gaat het ook over klimaatadaptatie. De Klimaatjes bespreken de thema’s op een leuke en positieve manier. De Klimaatjes zorgen voor bewustwording bij kinderen (en ouders) en bieden het perspectief dat je zelf iets kunt doen. Voor het onderwijs zijn ook lesbrieven ontwikkeld en bij de meeste boeken kun je een kleurplaat downloaden.

Milieu Centraal

De website van Milieu Centraal deelt allerlei informatie en tips voor een duurzame leefstijl. De website heeft ook een pagina over klimaatadaptatie. Hier vind je stappenplannen voor inwoners, bijvoorbeeld om tegels te vervangen voor groen, een regenton te installeren, een groene gevel of geveltuin aan te leggen, je regenpijp af te koppelen en infiltratiekratten te installeren. Ook vind je hier de Groene Subsidiewijzer. Deze laat zien welke subsidies je kunt krijgen voor de maatregel die je wilt nemen. Heb je als gemeente een groene subsidie beschikbaar gesteld maar staat deze niet op de Groene Subsidiewijzer? Stuur dan een mail naar info@milieucentraal.nl.

IVN

IVN heeft als doel om de natuur dichterbij mensen te brengen en zet zich daarom ook in om stedelijk gebied te vergroenen. IVN werkt dan ook al vanaf het begin samen met verschillende gemeenten, zoals bij de aanleg van Tiny Forests.

Watertafel: tool die laat zien hoe je wateroverlast tegengaat

De Watertafel van Belevenisonderwijs is een mooie tool om inwoners te laten zien hoe je met adaptatiemaatregelen wateroverlast kunt tegengaan. De tafel wordt ook veel gebruikt in het onderwijs. Weersextremen kunnen in de stad voor wateroverlast zorgen, maar ook droogte ligt op de loer. Daar ligt niet alleen een taak voor de gemeente en het waterschap, maar voor iedereen. Maar hoe vertel je dat? Met de Watertafel kun je de effecten laten zien van verschillende adaptatiemaatregelen. Dat doe je door het met een gieter eerst te laten regenen in de stad. Daarna laat je met verschillende materialen zien hoe je ruimte creëert voor al dat water, zó dat het ook weer niet te droog wordt. Je laat daarbij zien dat iedereen een rol heeft bij het tegengaan van wateroverlast, ook bewoners. Op de website van Belevenisonderwijs vind je veel informatie, voorbeelden en video’s en in het Klimaatwarenhuis vind je een handleiding met ook een instructievideo voor de opbouw.

Tools om inwoners bewust te maken van hitte

Om goed voorbereid te zijn op extreme hitte in je gemeente is het belangrijk om een lokaal hitteplan op te zetten. In de Handreiking Lokaal Hitteplan staan verschillende hulpmiddelen die je kunt gebruiken om inwoners bewust te maken van de risico’s en ze duidelijk te maken wat ze kunnen doen. Voorbeelden:

• Op de website van het RIVM vind je meerdere communicatiemiddelen over de risico’s van hitte.
• Op de website van het Rode Kruis staan tips over wat je moet doen bij extreme hitte. Hier vind je ook een video met uitleg.
• De Hitte-infographic van het Rode Kruis geeft visueel antwoord op 'wie moeten er extra opletten, wat gebeurt er bij oververhitting en hoe voorkom je oververhitting'.
• Ook handig is de pagina Hitte en Gezondheid van de GGD Leefomgeving.

Online tool Swipocratie

Kun je een bepaalde doelgroep moeilijk bereiken? Dan kun je gebruikmaken van de tool Swipocratie. Hiermee kun je een peiling doen bij je doelgroep, op een manier die bij ze past. In een Youtube-video zie je bijvoorbeeld hoe de tool is gebruikt om een peiling bij jongeren te doen over duurzame keuzes. Door het gebruik van beeld en humor werden de jongeren ook op emotioneel vlak betrokken bij het onderwerp. Je kunt de tool zo inzetten om je doelgroep te bereiken en activeren, en om meer draagvlak te creëren voor bepaald beleid. Let op: de tool is niet gratis.