Functioneren leidingnet na overstroming (KWR, 2018)

Heb je te maken met het drinkwaterleidingnet in overstromingsgevoelig gebied? En ben je benieuwd wat de impact kan zijn van een overstroming op dit leidingnet? Dan kan dit onderzoeksrapport van KWR uit 2018 (pdf, 3 MB) je verder helpen. Het rapport presenteert de effecten van overstromingen op het drinkwaterleidingnet, van het transport- en distributienet tot en met de aansluitleiding. Daarbij ligt de nadruk op bovenregionale overstromingen.

Wat lees je in het rapport?

Eerst lees je in het rapport welke informatie essentieel is om de impact van overstroming op het functioneren van het drinkwaterleidingnet vast te stellen. Per onderdeel van het leidingnetwerk zie je een overzicht van wat er bij een overstroming direct misgaat (directe faalmechanismen) en wat de schadelijke gevolgen daarvan zijn (gevolgschade). Zie Tabel 3.1 hieronder. Daarbij wordt onderscheid gemaakt in fases waarin dit gebeurt:

fase 1: initiële overstroming
fase 2: overstroomd
fase 3: drooglegging
fase 4: herstel

Afbeelding: Overzicht van directe faalmechanismen en gevolgschade voor het transportnet als gevolg van overstromingen

Daarna bespreken de onderzoekers de resultaten, verdeeld in twee categorieën: de impact van dijkdoorbraken op het leidingnet in en om doorbraaklocaties, en de impact van overstromingen op de belasting van het leidingnet in het overstromingsgebied als geheel. Het onderzoek gaat niet alleen over de verwachte effecten van lokale en grootschalige overstromingen. De onderzoekers presenteren ook indicatoren voor risicogebieden, waarmee ze aangeven welke locaties de grootste kans op schade hebben. En ze beschrijven welke processen allemaal tot impact op het functioneren van het leidingnet kunnen leiden. Daarnaast geven ze een uitgebreide analyse van keteneffecten tussen het drinkwaterleidingnet en andere sectoren, zoals elektriciteit, riolering en wegen. Meer hierover kun je lezen in ‘Hoe bepaal je keteneffecten van falende functies?’.

Ten slotte verbindt dit onderzoek de kennis met de praktijk. Het presenteert de overeenkomsten uit verschillende praktijkervaringen. Daarnaast vind je bij ieder belangrijk inzicht een aantal concrete aandachtspunten voor drinkwaterbedrijven.

Hoe is de impact in beeld gebracht?

Iedere overstroming is anders. De impact kan dus per overstroming sterk verschillen, van alleen hinder tot overlast of zelfs veiligheidsproblemen. Daarom gebruiken de onderzoekers vier overstromingsscenario’s om de impact van een overstroming op het leidingnet in te schatten. Voor ieder scenario berekenen ze verschillende factoren die relevant zijn voor het gebied dat ze onderzoeken. Zie hiervoor Tabel 5-1. Want ondergrondse leidingen kunnen door verschillende factoren te veel onder druk komen te staan: door verkeer, de grond, interne druk en (verschil)zetting. Met de tool Comsima berekenen de onderzoekers voor ondergrondse leidingen de spanningen en hoekverdraaiingen als gevolg van deze verschillende factoren. En ze voegen daar zelf nog twee factoren aan toe: leidingen die omhoogdrijven en leidingen die vervormen door externe druk. Het onderzoek toetst het leidingnet voor elk overstromingsscenario daarmee op de volgende factoren: