Hoe verandert de neerslag?
Door klimaatverandering valt er meer neerslag én vallen er vaker hevigere hoosbuien. Maar hoeveel natter wordt het? En hoe komt het dat de neerslag toeneemt?
Hoe is de neerslag afgelopen eeuw veranderd?
De jaarlijkse neerslag in Nederland nam van 1906 tot 2020 toe met 21%. Vooral de neerslag in de winter is toegenomen, maar ook de zomers zijn natter geworden. Het aantal dagen met neerslag is niet of nauwelijks toegenomen. De neerslag is dus vooral heviger geworden, bijvoorbeeld tijdens zomerse hoosbuien. Vanaf het jaar 2000 is de jaarlijkse hoeveelheid neerslag nauwelijks toegenomen. Dat komt doordat de neerslag in de herfst en de lente sinds dat jaar is afgenomen. Wel zijn de extremen verder toegenomen. De hoeveelheid neerslag van buien die eens in tien jaar of minder voorkomen, is in de laatste dertig jaar toegenomen met ongeveer 10 tot 15%. Verder lijken de zeer zware extreme buien met neerslaghoeveelheden boven de 40 tot 50 millimeter fors te zijn toegenomen sinds 2000. Meer over de veranderingen in neerslag kun je lezen in het Klimaatsignaal’21.
De afbeelding hieronder van het Klimaatdashboard laat zien hoe de jaarlijkse neerslag in Nederland sinds het begin van de vorige eeuw is veranderd.
De KNMI-klimaatscenario’s en het Klimaatsignaal’21
Het KNMI ontwikkelt sinds 1995 eens in de zoveel jaar klimaatscenario’s in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Deze KNMI-scenario’s zijn een vertaling van de mondiale klimaatprojecties naar Nederland. De laatste KNMI-scenario’s zijn gepubliceerd in 2014. Het KNMI publiceert de nieuwste kennis over de ontwikkeling van het klimaat in Nederland in twee delen. In 2021 is het Klimaatsignaal’21 uitgebracht. In 2023 komen de nieuwe klimaatscenario’s beschikbaar. Lees hierover meer in het artikel ‘Wanneer komen er nieuwe klimaatscenario’s?’.
Waardoor neemt de neerslag toe?
De hoeveelheid neerslag neemt vooral toe door de opwarming van de aarde. Warme lucht kan namelijk meer vocht bevatten. Per graad opwarming neemt de maximale hoeveelheid vocht die de lucht kan bevatten toe met ongeveer 7%. Daarnaast zijn er nog andere veranderingen waardoor de hoeveelheid neerslag in de toekomst toeneemt, zoals windrichting en processen in wolken. Daardoor kan de hoeveelheid neerslag met meer dan 7% per graad opwarming toenemen. Dit geldt bijvoorbeeld voor langdurige en grootschalige winterse neerslag bij westenwind. En bij kleinere hevige buien spelen processen binnen in de wolken ook een belangrijke rol. Zo komt er meer warmte vrij als wolken druppels vormen in een lucht die meer vocht bevat. Dit zorgt ervoor dat bij hevige buien de neerslag mogelijk zelfs twee of drie keer sterker kan toenemen dan met 7% per graad opwarming. Meer hierover kun je lezen in de uitleg over extreme neerslag van het KNMI.
Wat is extreme neerslag?
Een bui met meer dan 25 millimeter neerslag in één uur noemen we in Nederland een hoosbui. Bij meer dan 50 millimeter neerslag in één dag spreken we van ‘een dag met zware neerslag’. Meer dan 50 millimeter neerslag in een uur en 100 millimeter in een dag zijn voor het Nederlandse klimaat neerslagextremen. Zulke gebeurtenissen komen voor een vaste locatie in Nederland ongeveer eens per 100 jaar voor. Een omschrijving als ‘eens per 100 jaar’ kan misleidend zijn: het kan de indruk wekken dat zo’n bui heel weinig voorkomt. Maar bedoeld wordt dat zo’n extreme bui op die vaste plek eens per 100 jaar voorkomt. Zo’n bui valt bijna elk jaar wel ergens in Nederland. Meer weten over extreme neerslag? Bekijk de website van het KNMI voor meer uitleg.
Hoe verandert de neerslag in de toekomst?
De veranderingen in neerslag die we nu zien, zullen in de toekomst verder toenemen. Het wordt in de toekomst dus natter en extremer met meer hevige buien. Het wordt ook steeds droger. Het kan in de toekomst zowel natter als droger worden, omdat hevige neerslag in de zomer vooral heel lokaal valt. Ook kan de bodem hevige neerslag moeilijk opnemen, waardoor er veel water verdampt of wordt afgevoerd. In het kaartverhaal ‘Het wordt natter’ van de Klimaateffectatlas zie je hoe de neerslag in de toekomst kan veranderen. Deze gegevens zijn gebaseerd op de KNMI’14-scenario’s. Volgens de nieuwste modelsimulaties van het KNMI zullen de zwaarste buien met neerslaghoeveelheden boven de 50 mm per uur het meest in hevigheid toenemen. Bij deze buien kunnen ook steeds vaker valwinden ontstaan, die gevaarlijk kunnen zijn en veel schade kunnen veroorzaken. Meer hierover kun je lezen in het Klimaatsignaal’21.
Wil je weten hoe hoog het water op een bepaalde locatie kan komen als gevolg van hevige neerslag? Of hoe de kans op wateroverlast in jouw gebied zal toenemen door klimaatverandering? Ga dan naar de wateroverlastkaarten in de Klimaateffectatlas. De kwetsbaarheid van een gebied kun je zelf in kaart brengen met behulp van de Bijsluiter gestandaardiseerde stresstest.