Hoe verandert de neerslag?
Door klimaatverandering valt er meer neerslag én vallen er vaker hevigere hoosbuien. Maar hoeveel natter wordt het? En hoe komt het dat de neerslag toeneemt?
Hoe is de neerslag afgelopen eeuw veranderd?
De jaarlijkse neerslag in Nederland is tussen 1910 en 2022 gestegen met 26%. Vooral de neerslag in de winter is toegenomen, maar ook de zomers zijn natter geworden. Het aantal dagen met neerslag is niet of nauwelijks toegenomen. De neerslag is dus vooral heviger geworden, bijvoorbeeld tijdens zomerse hoosbuien. Vanaf het jaar 2000 is de jaarlijkse hoeveelheid neerslag nauwelijks toegenomen. Dat komt doordat de neerslag in de herfst en de lente sinds dat jaar is afgenomen. Wel zijn de extremen verder toegenomen. Het Compendium voor de Leefomgeving laat zien dat het aantal dagen met meer dan 50 millimeter sinds 1951 is toegenomen met 85%. Tegelijkertijd laat onderstaande afbeelding uit het Klimaatdashboard zien dat de jaarlijkse neerslag sterk kan variëren: de jaren 2003 en 2018 waren bijvoorbeeld heel droog.
Waardoor neemt de neerslag toe?
De hoeveelheid neerslag neemt vooral toe door de opwarming van de aarde. Warme lucht kan namelijk meer vocht bevatten. Per graad opwarming neemt de maximale hoeveelheid vocht die de lucht kan bevatten toe met ongeveer 7%. Daarnaast zijn er nog andere veranderingen waardoor de hoeveelheid neerslag in de toekomst toeneemt, zoals windrichting en processen in wolken. Daardoor kan de hoeveelheid neerslag met meer dan 7% per graad opwarming toenemen. Dit geldt bijvoorbeeld voor langdurige en grootschalige winterse neerslag bij westenwind. En bij kleinere hevige buien spelen processen binnen in de wolken ook een belangrijke rol. Zo komt er meer warmte vrij als wolken druppels vormen in een lucht die meer vocht bevat. Dit zorgt ervoor dat bij hevige buien de neerslag mogelijk zelfs twee of drie keer sterker kan toenemen dan met 7% per graad opwarming. Meer hierover kun je lezen in de uitleg over extreme neerslag van het KNMI.
Wat is extreme neerslag?
Een bui met meer dan 25 millimeter neerslag in één uur noemen we in Nederland een hoosbui. Bij meer dan 50 millimeter neerslag in één dag spreken we van ‘een dag met zware neerslag’. Meer dan 50 millimeter neerslag in een uur en 100 millimeter in een dag zijn voor het Nederlandse klimaat neerslagextremen. Zulke gebeurtenissen komen voor een vaste locatie in Nederland ongeveer eens per 100 jaar voor. Een omschrijving als ‘eens per 100 jaar’ kan misleidend zijn: het kan de indruk wekken dat zo’n bui heel weinig voorkomt. Maar bedoeld wordt dat zo’n extreme bui op die vaste plek eens per 100 jaar voorkomt. Zo’n bui valt bijna elk jaar wel ergens in Nederland.
Hoe verandert de neerslag in de toekomst?
De KNMI’23-scenario’s laten zien dat winters in de toekomst natter worden en zomers droger. Maar de mate waarin is onzeker. Dat komt omdat Nederland in een breed overgangsgebied zit tussen een droger wordend Middellandse Zeegebied en een natter wordend Scandinavië. Daarom zijn er twee scenario’s mogelijk: Een nat scenario waarin het eerste effect overheerst, en winters sterk vernatten en zomers licht verdrogen. En een droog scenario waarin de winters licht vernatten en de zomers sterk verdrogen. Dit alles heeft tot gevolg dat de jaarlijkse neerslaghoeveelheid in de toekomst weinig verandert (tussen -3% en +8% in 2100), dat de winters in ieder geval natter worden en extreme zomerbuien verder toenemen.
In het klimaatscenario ‘Wateroverlast’ van de Klimaateffectatlas zie je hoe de neerslag in de toekomst kan veranderen. Dit scenario is gebaseerd op de KNMI’23- scenario’s. Je klikt op het icoon voor wateroverlast en dan kun je voor het huidige klimaat en de vier verschillende toekomstscenario’s bekijken hoe de neerslag kan veranderen. Dit kun je doen aan de hand van allerlei verschillende indicatoren, zoals de jaarlijkse neerslag, de uurneerslag of dagneerslag eens per tien jaar, of het aantal dagen dat er meer dan 25 millimeter neerslag valt.
Wil je weten hoe hoog het water op een bepaalde locatie kan komen als gevolg van hevige neerslag? Of hoe de kans op wateroverlast in jouw gebied zal toenemen door klimaatverandering? Ga dan naar de wateroverlastkaarten in de Klimaateffectatlas. De kwetsbaarheid van een gebied kun je zelf in kaart brengen met behulp van de Bijsluiter gestandaardiseerde stresstest.