Vitale en Kwetsbare functies

Vitale functies vormen de ruggengraat van de samenleving. Het is belangrijk om te weten welke vitale functies kwetsbaar zijn voor klimaatverandering. Uitval van deze functies leidt tot maatschappelijke ontwrichting en grote schade. Op deze pagina’s vind je informatie over vitale en kwetsbare functies en hoe we ze kunnen beschermen tegen bedreigingen van overstroming, wateroverlast, droogte en hitte.

Wat zijn vitale en kwetsbare functies?

Uitval of beschadiging van belangrijke functies door overstroming, wateroverlast, droogte of hitte kan leiden tot ernstige gevolgen voor mens, milieu of economie op nationaal niveau. Denk daarbij aan functies zoals de energievoorziening, de hoofdinfrastructuur en ziekenhuizen. Doordat uitval van deze belangrijke functies tot ernstige gevolgen kan leiden, noemen we ze vitaal en kwetsbaar. Daarnaast kunnen vitale en kwetsbare functies noodzakelijk zijn om een gebied te herstellen, bijvoorbeeld na een overstroming.

Is er een overzicht van vitale en kwetsbare functies?

Het Deltaprogramma heeft een overzicht gemaakt van dertien nationale vitale en/of kwetsbare functies:

Deze nationale functies kunnen bij uitval leiden tot ernstige gevolgen voor heel Nederland en vragen daarom om een aanpak op nationale schaal. Op de pagina 'Rol van de nationale overheid' zijn aan dit overzicht  de verantwoordelijke ministeries toegevoegd. Daarnaast zijn er ook functies op decentraal niveau die bij uitval tot grote schade kunnen leiden. Denk bijvoorbeeld aan een zorginstelling, bedrijventerrein, datacentrum of een belangrijk museum. Er bestaat geen complete lijst van vitale en kwetsbare functies op decentraal niveau, maar er is in pilotprojecten wel ervaring opgedaan met de bescherming van verschillende regionale vitale en kwetsbare functies. Je kunt voor je eigen regio ook zelf een lijst samenstellen van belangrijke objecten die kwetsbaar kunnen zijn voor klimaateffecten en die bij uitval tot ernstige schade leiden, net zoals  de Metropoolregio Amsterdam (png, 26 kB) dat heeft gedaan. De NAS-adaptatietool kan je hierbij helpen.

Hoe hangen vitale en kwetsbare functies met elkaar samen?

Er is vaak samenhang tussen verschillende vitale en kwetsbare functies. Uitval van één functie leidt vaak tot uitval van een andere functie. We noemen dat keteneffecten. Uitval van stroom heeft bijvoorbeeld gevolgen voor het verkeer: stoplichten vallen uit en bruggen kunnen niet meer worden bediend. Meer informatie over keteneffecten vind je bij stap C van ‘Hoe bescherm je vitale en kwetsbare functies?’

Hoe bescherm je vitale en kwetsbare functies?

In het Deltaprogramma Ruimtelijke adaptatie hebben alle betrokken partijen met elkaar afgesproken dat Nederland uiterlijk in 2050 klimaatbestendig en waterrobuust is. Vitale en kwetsbare functies zijn extra belangrijk om te beschermen, omdat de uitval ervan tot ernstige gevolgen kan leiden. Bovendien worden deze functies in de toekomst gevoeliger, omdat overstromingen, wateroverlast, droogte en hitte verder zullen toenemen. Maar hoe bescherm je vitale en kwetsbare functies? Welke stappen moet je daarvoor nemen? Om dat te onderzoeken, raden we je aan om eerst de Aandachtspunten voordat je aan de slag gaat goed door te nemen. Daarna kun je je via de pagina ‘Hoe bescherm je vitale en kwetsbare functies?' verdiepen in de verschillende stappen die je moet nemen om vitale en kwetsbare functies te beschermen.

Hoe is de bescherming van vitale en kwetsbare functies georganiseerd?

Het Rijk is verantwoordelijk voor de bescherming van vitale en kwetsbare functies die van belang zijn op nationaal niveau. Voorbeelden zijn het hoogspanningsnet en het hoofdwegennet. Maar het Rijk kan deze taak niet alleen uitvoeren. Zij moet daarvoor samenwerken met beheerders, gemeenten, waterschappen, provincies en veiligheidsregio’s. Deze partijen kunnen ook bijdragen aan de besluitvorming over vitale en kwetsbare functies, en kennis met elkaar uitwisselen. Meer hierover lees je op de pagina ‘Hoe is de bescherming van vitale en kwetsbare functies georganiseerd?’ Daarin geven we een overzicht van de belangrijkste inzichten en delen we leerpunten uit pilots.

De informatie op deze pagina is gebaseerd op de resultaten van het project Vitaal en Kwetsbaar binnen de onderzoekslijn Klimaatbestendige stad van het Nationaal kennis- en innovatieprogramma Water en Klimaat. In dit project hebben we gebruikgemaakt van onderzoeksrapporten, praktijkvoorbeelden, relevante beleidsdocumenten, voortgangsrapportages, ervaringen uit regionale pilot projecten en resultaten van twee projectworkshops die gehouden zijn in juni 2020.