Bedreigingen voor cultureel erfgoed door klimaatverandering

De meeste klimaatstresstesten laten nog niet zien wat de risico’s van klimaatverandering zijn voor ons cultureel erfgoed. Terwijl ook erfgoed wordt bedreigd door klimaatverandering. Denk aan monumenten die flinke funderingsschade oplopen door bodemdaling of te maken krijgen met waterschade door een overstroming. Daarom heeft de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed (RCE) nu een landelijke klimaatrisicoscan laten uitvoeren. Op deze pagina lees je meer over deze klimaatrisicoscan en over andere hulpmiddelen waarmee je de klimaatrisico’s van cultureel erfgoed in beeld kunt brengen.

Landelijke Klimaatrisicoscan voor het Nederlandse erfgoed

De landelijke Klimaatrisicoscan voor het Nederlandse erfgoed van de RCE geeft een eerste indruk van de klimaatrisico’s voor ons cultureel erfgoed. Eigenaren, overheden en onderzoeksbureaus kunnen deze landelijke quickscan gebruiken als basis om te bepalen hoe kwetsbaar bepaald erfgoed is. De kaarten zijn gebaseerd op kaarten uit de landelijke Klimaateffectatlas. Dat betekent dat de informatie gebaseerd is op openbare landelijke gegevens. Wil je ook echt de gevolgen voor erfgoed in beeld brengen en bepalen welke maatregelen er nodig zijn? Dan is het nodig om naast deze quickscan specifiekere lokale informatie te verzamelen, bijvoorbeeld een regionale of lokale atlas.

• Ga naar de landelijke Klimaatrisicoscan voor het Nederlandse erfgoed

Quickscan klimaatrisico’s erfgoed in Noord-Holland

De provincie Noord-Holland heeft in 2022 zelf een quickscan uitgevoerd met behulp van data uit de Klimaateffectatlas: deze gaf als eerste een overzicht van de risico’s van klimaatverandering op het erfgoed in Noord-Holland.

Cultureel erfgoed is van grote waarde. Wat maakt het zo waardevol? Waarom is het belangrijk om te beschermen? Cultureel erfgoed heeft verschillende waarden die maken dat het belangrijk is om het te beschermen. Hieronder lichten we deze waarden toe. Meer hierover lees je ook in de beleidsbrief ‘Erfgoed telt’ (pdf, 5 MB) van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.

Historische en esthetische waarde

Overal in Nederland zijn molens, kastelen, historische binnensteden, archeologische vindplaatsen, woonwijken en landschappen die de geschiedenis actueel houden. Dit cultureel erfgoed heeft in de eerste plaats een waarde in zichzelf: het zijn de dragers van het verleden die we koesteren om hun eigen betekenis en schoonheid. Alleen al om die reden geven we ze graag door aan toekomstige generaties.

Culturele en verbindende waarde

Cultureel erfgoed vertelt verhalen over waar we vandaan komen, wie wij zijn en hoe we ons ontwikkelen. Bij grote veranderingen in onze leefomgeving biedt erfgoed herkenning en geeft het houvast en identiteit. Cultureel erfgoed kan een belangrijke drager van herinneringen zijn. Daarmee werkt erfgoed verbindend: het heeft betekenis voor de samenleving van nu en is er voor iedereen. Dit geldt ook voor immaterieel erfgoed zoals verhalen, oude gebruiken en ambachten. Ook religieus erfgoed en erfgoed van verschillende bevolkingsgroepen met hun eigen geschiedenis zijn belangrijk om te bewaren. Denk bijvoorbeeld aan Joods erfgoed en de verschillende kerkgebouwen die steeds vaker een andere functie krijgen.

Erfgoed biedt kennis

Een heel belangrijke waarde van cultureel erfgoed is dat het ons kennis biedt. We kunnen ervan leren. Het kan ons helpen bij de ruimtelijke opgaven van nu, zoals klimaatadaptatie, de energietransitie en de bouw van nieuwe woningen in steden en krimpgebieden. Meer over de waarde die kennis van erfgoed biedt voor klimaatadaptatie lees je op de pagina ‘Kansen die erfgoed biedt voor klimaatadaptatie’ en in het interview ‘Als je erfgoed verliest, is het voor altijd weg’.