4. Criticality-analyse
| Wat is het? | Wie is de gebruiker? | Voorwaarden voor gebruik |
|---|---|---|
| Methode waarmee je in kaart brengt wat de indirecte impact is als een onderdeel van een vitaal netwerk gedeeltelijk of helemaal uitvalt. | Geschikt voor individuen of teams die een netwerk willen analyseren. | Je hebt invoerdata of expertkennis nodig om de analyse uit te kunnen voeren. |
Wil je weten wat de indirecte impact is als een deel van een vitaal netwerk gedeeltelijk of helemaal uitvalt? Stel bijvoorbeeld dat een beweegbare brug uitvalt omdat hij niet meer kan sluiten door de hitte. Wat is dan de impact op het wegennetwerk waar de brug deel van uitmaakt? Dat kun je in kaart brengen met een criticality-analyse. Je bekijkt dan per schakel hoe het hele netwerk kan blijven functioneren als die schakel volledig of gedeeltelijk uitvalt. Je kunt de impact van elke uitgevallen schakel berekenen met een netwerkanalyse-tool of je kunt erachter komen door workshops te houden met betrokken partijen.
Waaruit bestaat de analyse?
De criticality-analyse bestaat vaak uit twee onderdelen:
- Wat is het socio-economische belang van dit deel van het netwerk? Denk daarbij aan belangrijke locaties voor industrie of belangrijke knooppunten in systemen. Dit socio-economische belang kun je inschatten door workshops te organiseren met betrokken partijen. Ieder van hen schat in hoe belangrijk elke schakel is aan de hand van verschillende criteria. Uiteindelijk bepaal je dan per schakel het belang door de waarde van de verschillende criteria bij elkaar op te tellen.
- Hoe vangt het netwerk de uitgevallen functie op? Hoe zorgt het ervoor dat het geheel goed blijft functioneren als een onderdeel uitvalt? Dit noemen we ook de redundancy van het netwerk. Deze redundancy kun je kwantitatief uitdrukken, bijvoorbeeld in omrijtijd, efficiëntieverlies of extra gebruikerskosten. Die tijd of kosten kun je berekenen met tools die vaak gebruikmaken van GIS. De uitkomsten kun je bijvoorbeeld gebruiken voor kosten-batenanalyses in een latere fase.
Welke factoren wegen mee?
Tabel 1 geeft een overzicht van factoren die invloed kunnen hebben op de redundancy van een netwerk. Tabel 2 geeft een overzicht van factoren die invloed kunnen hebben op het socio-economische belang van een netwerk.
Voorbeeld toepassingen
Hieronder volgen twee voorbeelden van een criticality-analyse. Het eerste voorbeeld is een studie over klimaatimpact voor het wegennet in Mozambique, waarbij zowel de redundancy als het socio-economische belang van de het wegennet is geanalyseerd. Het tweede voorbeeld is een project over een klimaatbestendig wegennet in Albanië, waarbij het socio-economische belang van elke wegcorridor is bepaald tijdens workshops.
Voorbeeld 1: Klimaatimpact voor wegennet Mozambique
De casestudie voor Mozambique is gedaan door Espinet & Rozenberg (2018). Zij hebben een criticality-analyse van het wegennetwerk gedaan op basis van de volgende onderdelen:
(1) De impact van overstromingen van dit wegennetwerk in kaart brengen. Daarbij hebben ze berekend wat de verliezen zijn als schakels uitvallen door overstromingen op infrastructuur. Ze hebben dit berekend voor verschillende sterktes van overstromingen. De berekeningen zijn gedaan voor het huidige klimaat en voor drie toekomstige klimaatscenario’s.
(2) De socio-economische criticality voor elke schakel bepalen. De onderzoekers hebben dat gedaan door de waarde van de volgende indicatoren bij elkaar op te tellen:
- Wat is de impact voor weggebruikers als de schakel uitvalt? Dat is berekend op basis van redundancy van het netwerk met een verkeersmodel: wat zijn de kosten voor weggebruikers, wat is de totale reislengte en reistijd van alternatieve routes?
- Wordt de schakel gebruikt voor het transport van landbouwproducten?
- Wordt de schakel gebruikt voor het transport van visserijproducten?
- Wat is de huidige landbouwproductie?
- Is er relatief veel armoede in de regio?
Met behulp van deze criticality-analyse heeft Mozambique klimaatadaptatieplannen gemaakt. Met een kosten-baten-analyse van adaptatiemaatregelen heeft het land bepaald welke acties de meeste prioriteit hebben.
Voorbeeld 2: Klimaatbestendig wegennet in Albanië
De criticality-analyse in het project over een klimaatbestendig wegennet in Albanië is gedaan door Woning et al. (2018). Zij hebben de criticality van verschillende belangrijke verbindingsroutes bepaald in workshops met betrokken partijen. De partijen konden via scoringstabellen het belang aangeven van elke corridor. Dat deden ze door de corridors te rangschikken op basis van verschillende criteria. Tijdens de workshop konden ze ook extra criteria toevoegen als ze dat nodig vonden. De uiteindelijke criteria waren:
- Is het een internationale verbindingsroute?
- Wordt de verbindingsroute gebruikt om industriële zones toegankelijker te maken?
- Leidt de verbindingsroute van of naar een haven?
- Geeft de verbindingsroute toegang tot een regio met toeristische waarde?
- Verbindt de route belangrijke landbouwgebieden?
- Wordt de route gebruikt voor evacuatie als er een natuurlijke ramp dreigt?
