3. HAZOP-methode (Hazard and operability)
| Wat is het? | Wie is de gebruiker? | Voorwaarden voor gebruik |
|---|---|---|
| Een gestructureerde en systematische onderzoeksmethode die speciale gidswoorden gebruikt om afwijkingen te identificeren en beoordelen. | Meestal is het een multidisciplinair team van experts die deze methode uitvoert. Zo’n team bestaat bijvoorbeeld uit ingenieurs, chemici, facilitaire managers en veiligheidsfunctionarissen. | Je moet ervaring hebben met de HAZOP-methode en met het onderzochte systeem. |
Met de HAZOP-methode bekijk je op een systematische manier de risico’s per onderdeel van een systeem. Hiermee breng je in kaart hoe afwijkingen in het systeem kunnen ontstaan en of deze afwijkingen problemen veroorzaken. De methode bestaat uit een reeks gestructureerde brainstormsessies. Tijdens de sessies splits je het systeem op in gedetailleerde onderdelen, zoals buizen en kleppen. Bij elk onderdeel definieer je mogelijke afwijkingen. Je maakt daarbij gebruik van ‘gidswoorden’, zoals temperatuur, druk en flow. En je beschrijft de afwijking: geen, meer, minder, anders dan, enz. Daarna bepaal je voor elke afwijking de mogelijke oorzaak en de mogelijke ongewenste gevolgen. Je kunt daarna ook nog bepalen hoe je hiermee moet omgaan.
Afbeelding: HAZOP-werkblad.
Hoe gebruik je de methode?
Bij de HAZOP-methode gebruik je voor elk onderdeel het HAZOP-werkblad, zie voor een voorbeeld de figuur hierboven. Je voert de methode uit in de volgende stappen:
1. Selecteer secties en knooppunten
Verdeel het systeem in secties, bijvoorbeeld de reactor of de opslag. Kies dan de knooppunten voor het onderzoek. Knooppunten zijn elementen van het systeem met duidelijke grenzen, zoals lijnsecties tussen grote uitrustingen, tanks en pompen.
2. Beschrijf de ontwerpintentie
De ontwerpintentie is de manier waarop een bepaald proces zou moeten verlopen volgens de ontwerper(s). Het is belangrijk om deze ontwerpintentie eerst volledig te definiëren. Daarvoor moet je alle aspecten van het proces identificeren waarbij afwijkingen kunnen leiden tot verschillende ongewenste scenario’s. Als je de ontwerpintentie niet volledig definieert, kun je scenario’s over het hoofd zien.
3. Kies gidswoorden
Kies gidswoorden om situaties te omschrijven. Maak hierbij gebruik van bestaande lijsten met gidswoorden of creëer een eigen lijst.
4. Beschrijf de afwijkingen
Beschrijf alle mogelijke afwijkingen van de ontwerpintentie.
5. Bepaal de oorzaken
Bepaal de hoofdoorzaken van elke afwijking die aan een bepaald knooppunt is verbonden.
6. Beoordeel de gevolgen
Beoordeel de gevolgen van elke afwijking op het gebied van veiligheid, milieu en economische aspecten.
7. Beschrijf bestaande veiligheidsmaatregelen
Beschrijf welke veiligheidsmaatregelen er bestaan om de gevaren te herkennen en de mogelijke gevolgen hiervan te voorkomen.
8. Bepaal corrigerende maatregelen
Wat moet je doen om het risiconiveau te verlagen? Bespreek en analyseer welke aanbevelingen noodzakelijk zijn en schrijf deze op het werkblad.
Voorbeeld toepassingen
- Systemen, subsystemen en knooppunten van een brandstof-terminal (png, 26 kB) (Bron)
- Voorbeeld HAZOP-analyse van een brandstof-terminal (png, 86 kB) (Bron)
- Voorbeeld HAZOP-analyse, gebaseerd op een olieleidingpomp als knooppunt (png, 69 kB) (Bron)
