Pilot Vitale & Kwetsbare functies in de IJssel Vechtdelta
De IJssel-Vechtdelta is een kwetsbaar gebied in het Nederlandse watersysteem: het ligt dicht bij het IJsselmeer en meerdere rivieren zorgen voor een verhoogd risico op overstromingen. Wat zijn de vitale en kwetsbare functies en objecten in dit gebied? En hoe kunnen ze beter worden beschermd tegen overstromingen en wateroverlast? De provincie Overijssel heeft dat samen met andere decentrale overheden onderzocht in de pilot Vitale en kwetsbare functies in de IJsselVecht delta (2017) (pdf, 2.1 MB). Na deze pilot hebben ze in 2016 mogelijke keteneffecten onderzocht en heeft de regio een adaptatiestrategie ontwikkeld.
Welke vitale en kwetsbare functies zijn onderzocht?
In de pilot is aandacht voor alle functies die door de nationale overheid als vitaal en kwetsbaar zijn aangemerkt. Voor dertien verschillende typen infrastructuur heeft de provincie tien verschillende beheerders in beeld gebracht. Dit zijn niet alleen beheerders van nationale functies zoals het hoogspanningsnet en het hoofdwegennet. De pilot brengt ook beheerders in beeld van regionale functies, zoals het midden- en laagspanningsnet en regionale hoofdwegen, vaarwegen en spoorwegen.
Hoe hebben de partijen samengewerkt?
De provincie Overijssel heeft in deze pilot samengewerkt met de gemeenten Zwolle, Kampen en Zwartewaterland, en het waterschap Drents Overijsselse Delta. Deze decentrale overheden spelen allemaal een belangrijke rol bij de ruimtelijke ordening en het waterbeheer. Ook hebben ze samengewerkt met onder andere een lokaal ziekenhuis en beheerders van het hoogspanningsnet en drinkwaterbedrijf. Samen met deze partijen hebben ze impactanalyses laten uitvoeren om meer inzicht te krijgen in hoe deze functies beter beschermd kunnen worden tegen overstromingen en wateroverlast. Daaruit bleek onder andere dat de gevolgen van overstroming verschillen per functie, object en locatie.
Welk advies hebben de betrokken partijen?
Hoe pak je vitale en kwetsbare functies op regionaal niveau aan? De overheden en beheerders die betrokken waren bij deze pilot, doen daarvoor de volgende aanbevelingen:
- Zorg voor regelmatige bijeenkomsten
Doordat decentrale overheden en beheerders in de pilot nauw hebben samengewerkt, zijn ze zich meer bewust geworden van de kwetsbaarheden en onderlinge afhankelijkheden van de vitale functies. Om dit bewustzijn in stand te houden, is het advies aan provincies om minimaal eens per jaar een klankbordbijeenkomst met de beheerders te organiseren. Zo houden partijen elkaar op de hoogte, en kunnen ze kennis delen en beleidsontwikkeling met elkaar afstemmen.
- Maak regionaal strategische keuzes
De directe en indirecte gevolgen van een overstroming spelen meestal regionaal. Hierbij geldt dat grote overstromingen vaak grote gevolgen hebben. Alleen kunnen beheerders die grote overstromingen vaak moeilijk voorkomen. Bij kleinere overstromingen die vaker optreden, kunnen ze keteneffecten en escalaties juist wel voorkomen. Daarom is het voor beheerders nuttiger om hun strategie op die kleinere overstromingen te richten. De provincie Overijssel en de andere betrokkenen bij deze pilot adviseren om een strategische keuze te maken: op welk type overstroming wil je je als regio voorbereiden? Deze afweging bepaalt uiteindelijk welke overstromingsscenario’s je als uitgangspunt neemt bij de bescherming van vitale en kwetsbare functies.
- Wees proactief en werk samen
Het is essentieel dat de overheid en de beheerder proactief zijn en met elkaar samenwerken:
- De beheerder is primair verantwoordelijk voor zijn eigen netwerk, maar heeft de overheid nodig om gebiedsrisico’s aan te pakken.
- Provinciale overheden kunnen het beste een regisserende, coördinerende rol spelen. In de eerste plaats omdat netwerken vaak een regionaal karakter hebben. Daarnaast sluit de bescherming van vitale en kwetsbare functies goed aan bij andere provinciale thema’s, zoals ruimtelijke ordening en economie.