Aanpassen op eilandniveau

Om de eilanden beter te beschermen tegen de gevolgen van extreem weer kunnen we gebruikmaken van een aanpak die bestaat uit drie stappen: Analyse-Ambitie-Actie. Dit heet de Triple A-aanpak en geeft elk eiland de ruimte om plannen op te stellen voor de eigen, specifieke uitdagingen. Hieronder kun je lezen wat elke stap inhoudt.

Analyse: Begrijpen hoe kwetsbaar je bent

De eerste stap is begrijpen hoe kwetsbaar de eilanden zijn voor extreem weer en klimaatverandering en weten waar de risico’s en kansen liggen. In Europees Nederland hebben alle overheden een klimaatstresstest uitgevoerd om de kwetsbaarheden in beeld te brengen. Meer informatie hierover vind je op de pagina Klimaatstresstest. Via de Monitorkaart stresstesten kun je een groot deel van deze stresstesten bekijken.

Hulpmiddel: Klimaateffectatlas

Een hulpmiddel om een eerste beeld te krijgen van de kwetsbaarheden is de Klimaateffectatlas voor de BES-eilanden. De Klimaateffectatlas geeft je een eerste indruk van de huidige en toekomstige dreigingen van klimaatverandering. Er staan ook klimaatverhalen op. Die geven uitleg en achtergrondinformatie voor het gebruik van de belangrijkste kaarten. Ze vertellen wat je op de kaarten ziet en helpen je om met de informatie aan de slag te gaan. Daarnaast bieden de klimaatverhalen handvatten voor mogelijke oplossingsrichtingen. Hierbij is het belangrijk om zoveel mogelijk gebruik te maken van de beschikbare lokale kennis over klimaatkwetsbaarheden.

Ambitie: Strategieën opstellen

Als je weet waar je kwetsbaar voor bent, kun je een strategie opstellen om de ruimtelijke omgeving aan te passen. Sommige eilanden werken bijvoorbeeld aan een klimaatactieplan. Voor deze stap is traditionele kennis belangrijk. Traditionele methoden om voedsel te produceren, kunnen bijvoorbeeld helpen de voedselzekerheid te vergroten. Daarnaast kunnen traditionele bouwmethoden helpen om de huizen op de eilanden beter bestand maken tegen extreem weer, zoals het bouwen met de windrichting mee.

Voer een risicodialoog met bewoners en andere betrokkenen

Voordat je een strategie opstelt, is het belangrijk om risicodialogen te voeren: gesprekken met bewoners en andere betrokkenen over klimaatrisico's en mogelijke maatregelen. Hiervoor is het belangrijk dat je vooraf goed nadenkt met welke partijen je in gesprek wil gaan en hoe je zo'n gesprek voert. Hier kun je meer over lezen op de pagina Risicodialoog voeren en strategie opstellen. Ook de pagina Routekaart Risicodialoog kan je hierbij inspiratie bieden.

Klimaatplannen voor Caribisch deel van het Koninkrijk

Voor alle eilanden is een strategie nodig. Sommige eilanden werken al aan een klimaatactieplan. Een standaardaanpak is er niet, omdat elk eiland zijn eigen uitdagingen heeft. Hieronder vind je een overzicht van de plannen die nu in ontwikkeling zijn.

Klimaatplannen BES-eilanden
De Nederlandse regering heeft eind 2023 beloofd dat Bonaire, Sint Eustatius en Saba ieder een eigen klimaatplan krijgt in 2024. Dit volgde als reactie op het adviesrapport ‘Het is nooit te laat’ van Ed Nijpels voor de Klimaattafel Bonaire. Dit klimaatplan moet over adaptatie én mitigatie gaan. Het moet ideeën bevatten over hoe de eilanden om kunnen gaan met de bedreigingen en de kansen die er zijn door klimaatverandering. Heel belangrijk is ook dat de bewoners van Bonaire, Sint Eustatius en Saba betrokken worden bij het opstellen van deze plannen, en dat de plannen rekening houden met lokale omstandigheden.

Klimaatplannen Curaçao
Curaçao heeft een Routekaart Klimaatstrategie (pdf, 3.5 MB) opgesteld: ‘Kòrsou na kaminda’. Deze routekaart geeft de belangrijkste stappen weer om tot een nationale klimaatstrategie te komen. De routekaart heeft vier doelen:

1. Klimaatrisico’s in kaart brengen.
2. CO2-neutraal worden: dit betekent dat je de broeikasgassen die je uitstoot ook weer moet opnemen uit de atmosfeer. Broeikasgassen opnemen uit de atmosfeer kan door bomen te planten of CO₂ ondergronds op te slaan.
3. De weerbaarheid tegen de gevolgen van klimaatverandering versterken.
4. Capaciteitsopbouw en bewustwording creëren: dit betekent dat je de aanwezige kennis en vaardigheden versterkt en zoveel mogelijk mensen bewust maakt van de negatieve gevolgen van klimaatverandering.

Meer lezen? Via de website van het Curaçao Climate Change Platform vind je informatie over de klimaatplannen van Curaçao.

Klimaatplannen Aruba
Het National Climate Resilience Council (NCRC) van de Verenigde Naties heeft toestemming gekregen van Aruba om een adaptatieplan op te stellen. Het doel van de NCRC is om Aruba weerbaarder te maken tegen de negatieve gevolgen van klimaatverandering, bijvoorbeeld door bij te dragen aan kennis en vaardigheden van stakeholders. De NCRC gaat een visiedocument, een klimaatactieplan en een uitvoeringsplan opstellen.

Nationale programma’s Europees Nederland

Voor Europees Nederland zijn er drie grote nationale programma's om de gevolgen van klimaatverandering te beperken en om in 2050 klimaatbestendig te zijn: de Nationale Klimaatadaptatiestrategie (NAS), het Deltaprogramma Ruimtelijke Adaptatie (DPRA) en het Deltaprogramma zoetwater (DPZW).

De Nationale Klimaatadaptatiestrategie (NAS) is de overkoepelende Nederlandse strategie op het gebied van klimaatadaptatie. Deze strategie beschrijft de belangrijkste klimaatrisico’s voor Nederland en zet de koers uit om deze risico’s aan te pakken vanuit verschillende sectoren. In de NAS staat ook een korte tekst over klimaatadaptatie in de Caribische delen van het Koninkrijk.

Het Deltaprogramma Ruimtelijke Adaptatie (DPRA) werkt aan de opgave om Nederland zo in te richten dat we de gevolgen van de toenemende hitte, droogte, hevige neerslag en overstromingen kunnen opvangen. Dit noemen we ook wel een klimaatbestendige en waterrobuuste inrichting. Nederlandse overheden werken hieraan vanuit zeven ambities: Kwetsbaarheid in beeld brengen, Risicodialoog voeren en strategie opstellen, Uitvoeringsagenda opstellen, Meekoppelkansen benutten, Stimuleren en faciliteren, Reguleren en borgen, en Handelen bij calamiteiten. Op de pagina over de zeven ambities kun je hier meer over lezen.

Vanuit het Deltaprogramma Zoetwater (DPZW) werkt het Rijk samen met verschillende partijen aan het doel om Nederland weerbaar te maken tegen zoetwatertekorten als gevolg van klimaatverandering.

Actie: Bepaal de volgorde van je acties en ga aan de slag

Tijdens deze derde stap zet je je adaptatieplannen om in concrete acties. Om financieel zo effectief mogelijk te werk te gaan, is het belangrijk dat je eerst de volgorde bepaalt van je acties voordat je aan de slag gaat. Werk ook iteratief: herhaal wat je doet maar telkens met nieuwe analyses en aanpassingen.