Klimaatstresstest

In het Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie (DPRA) is afgesproken dat heel Nederland in 2050 waterrobuust en klimaatbestendig is ingericht. Het Deltaplan gebruikt hiervoor zeven ambities. Eén van die ambities is dat alle overheden in beeld brengen hoe kwetsbaar hun gebieden zijn voor extreme neerslag, hitte, droogte en overstroming. De afspraak is daarom dat alle overheden om de zes jaar een klimaatstresstest, de DPRA-stresstest, uitvoeren. De eerste ronde startte in 2018. De tweede ronde vindt plaats in 2025.

Wat is de DPRA-stresstest?

De DPRA-stresstest onderzoekt hoe kwetsbaar een gebied kan zijn voor wateroverlast, hitte, droogte en overstroming. Zo’n stresstest combineert informatie over mogelijke effecten van extreme weersituaties in de toekomst met gegevens over hoe gevoelig objecten en functies zijn voor deze effecten. Op basis daarvan analyseert de stresstest waar en wanneer welke knelpunten kunnen ontstaan. De stresstest doet dit voor de gebouwde omgeving en het landelijk gebied. Specifieke aandacht gaat daarbij uit naar de doorwerking van mogelijke uitval van vitale functies in de regio. Dit zijn functies die van groot belang zijn, zoals de drinkwatervoorziening, ziekenhuizen en de energievoorziening. Als dit soort voorzieningen uitvallen of beschadigd raken, kunnen ze ernstige schade en maatschappelijke ontwrichting veroorzaken.

Gebruik de Bijsluiter

We adviseren dringend om bij de uitvoering van de stresstest de Bijsluiter voor de gestandaardiseerde stresstest te volgen. De Bijsluiter voor de gestandaardiseerde stresstest beschrijft hoe je een DPRA-stresstest uitvoert en welke uniforme uitgangspunten daarbij gelden. Daarnaast helpt de Bijsluiter bij de keuzes die je daarbij moet maken. Bijvoorbeeld: wat reken je door of laat je doorrekenen? Hoe diepgravend gebeurt dat en waarom? Ook krijg je per klimaatthema specifieke aanwijzingen over hoe je de stresstest uitvoert en welke informatie je hierbij kunt gebruiken. Verder geeft de Bijsluiter adviezen over hoe je de uitkomsten van de stresstest gebruikt. Door de Bijsluiter te volgen draag je er ook aan bij dat resultaten van verschillende stresstesten van goede kwaliteit en goed met elkaar te vergelijken zijn.

Nieuwe versie voor de tweede ronde stresstesten

De Bijsluiter is in 2018 in samenwerking met een groot aantal partijen ontwikkeld. In de aanloop naar de tweede ronde klimaatstresstesten vanaf 2025 is de Bijsluiter geactualiseerd en verbeterd, op basis van ervaringen uit de eerste ronde stresstesten. Op verzoek van gebruikers staan in de nieuwe versie bijvoorbeeld specifieke richtlijnen waarmee je de gevolgen voor waterkwaliteit, biodiversiteit, funderingen en cultureel erfgoed kunt bepalen. Ook helpt de nieuwe Bijsluiter om de resultaten van de stresstest te verbinden met de resultaten van de nieuwe Bovenregionale stresstest wateroverlast, die in de loop van 2025 beschikbaar komen.

Welke hulpmiddelen kun je gebruiken?

Een belangrijk hulpmiddel om een stresstest uit te voeren is de Klimaateffectatlas. Deze heeft net als de Bijsluiter voor de tweede ronde stresstesten een update gekregen op basis van gebruikersbehoeften en informatie uit de KNMI’23-klimaatscenario’s. De publiek beschikbare landsdekkende kaarten vormen kant-en-klare basisinformatie die je kunt gebruiken om een eerste indruk te krijgen van mogelijke kwetsbaarheden. De Bijsluiter wijst de weg naar kaarten en kaartverhalen die in ieder geval van belang zijn. De kaarten in de Kaartviewer geven een indruk van de (toekomstige) dreigingen van wateroverlast, hitte, droogte en overstroming in jouw gebied. De Kaartverhalen geven duiding en toelichting bij kaarten en beantwoorden vragen zoals: wat zie je op de kaart? Waarom is dit aspect van belang? En wat kun je wel en niet met deze gegevens? Daarnaast zijn er andere hulpmiddelen waarvan je gebruik kunt maken om kwetsbaarheden te onderzoeken.

Hoe kom je van een stresstest tot een adaptatiestrategie?

Zijn de resultaten van de stresstest beschikbaar? Dan kun je een risicodialoog voeren met alle relevante gebiedspartners. Met de dialoog verken je elkaars perspectieven op de opgave en bepaal je gezamenlijk in welke mate risico’s acceptabel zijn. Je bepaalt welke opgaven hieruit naar voren komen en je bijbehorende doelen. Ook bespreek je oplossingsrichtingen. Dit zijn bouwstenen voor de stap erna: het opstellen van uitvoeringsagenda’s met daarin concrete maatregelen om kwetsbaarheid te verminderen. Er zijn praktische hulpmiddelen die je daarvoor kunt gebruiken, zoals de Maatlat groene klimaatadaptieve gebouwde omgeving. Wil je meer lezen over de risicodialoog en het opstellen van een adaptatiestrategie? Bekijk dan de pagina ‘Risicodialoog voeren en strategie opstellen’. Deze pagina wordt eind 2025 geactualiseerd.

Welke stresstesten zijn er al uitgevoerd?

De eerste ronde stresstesten heeft al veel bruikbare informatie opgeleverd. Zo wordt de uitvoering van stresstesten bijgehouden op de Monitorkaart stresstesten. Dit is één van de onderdelen waarmee wordt gemonitord welke vorderingen we maken richting een klimaatbestendig en waterrobuust Nederland in 2050. Overheden maken de resultaten van hun stresstest hier openbaar, zodat ook andere overheden, burgers en bedrijven kunnen zien wat de kwetsbaarheden in hun gebied zijn. Op de monitorkaart staat welke gemeenten, waterschappen, werkregio’s en provincies in Nederland een klimaatstresstest hebben uitgevoerd, in de eerste en tweede ronde. Je ziet op de kaart ook welke thema’s ze in de stresstest hebben onderzocht: hitte, droogte, wateroverlast en/of overstroming. Ontbrekende stresstesten kun je toevoegen via het formulier monitor stresstest.