Polder Blokhoven

Wat was het doel van de waterberging in Polder Blokhoven?

De doelen van de waterberging in de polder Blokhoven waren: wateroverlast tijdens hevige neerslag in de bebouwde kom van Schalkwijk tegengaan, het gebied recreatief aantrekkelijker maken en de werking van de Nieuwe Hollandse Waterlinie laten zien en ervaren.

Wat voor oplossing is er gekozen?

Het Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden, de gemeente Houten en Linieland/de Hollandse Waterlinie hebben er samen voor gekozen om in het laagste deel van deze polder een inundatieveld aan te leggen. Een inundatieveld is een veld dat je tijdelijk onder water kunt laten lopen. In de geschiedenis lieten ze een gebied onder water lopen om zichzelf te beschermen tegen de vijand. Het doel van het inundatieveld in polder Blokhoven is nu om tijdelijk water op te slaan tijdens periodes van hevige neerslag, het gebied recreatief aantrekkelijk te maken en om te laten zien hoe er vroeger gebruik werd gemaakt van inundatievelden.

Hoe ziet het inundatieveld eruit?

Het inundatieveld bestaat uit drie niveaus:

1. Een deel van het inundatieveld is afgegraven tot een plas die in principe altijd gevuld is met water.
2. Het grootste deel van het inundatieveld is afgegraven tot ongeveer 0.30 meter onder NAP. Dit deel kun je onder water zetten als het nodig is: om extra water op te vangen of om te laten zien hoe een inundatieveld werkt.
3. Aan de randen van het gebied wordt niet gegraven. Hier blijft het maaiveld zoals het was. Zo blijven er droge stukken voor wandelaars en dieren. Ook werkt de rand als overgangsgebied tussen het ondergelopen gebied en de omgeving.

Tijdens de afgraving van het inundatieveld werd het oorspronkelijke verkavelingspatroon als uitgangspunt genomen. Dat kun je onder andere zien door de palenrijen die er geplaatst zijn en die ook zichtbaar zijn als het gebied onder water staat. Het patroon van de wetering, sloten en greppels en het open landschap van het vroegere schootsveld blijven daardoor herkenbaar.

Wanneer wordt het gebied onder water gezet?

In het toeristische seizoen wordt het inundatieveld twee keer per maand onder water gezet, met als doel om de historische werking ervan als verdediging zichtbaar te maken. Maar als er extreme neerslag verwacht wordt, zal het waterschap het veld niet onder water zetten. Het waterschap wil dan alle beschikbare ruimte kunnen gebruiken om overtollig regenwater op te vangen. Ook tijdens het broedseizoen wordt het veld niet onder water gezet, om de nesten van weidevogels met rust te laten.

Hoe wordt de historische werking zichtbaar gemaakt?

De waterdiepte is afgestemd op de oorspronkelijke waterdiepte van het inundatieveld, tot kniehoogte (30 tot 60 cm). Met die diepte kon je er niet doorheen waden maar er ook niet doorheen varen. Om dat zichtbaar te maken is in het inundatieveld een beeld geplaatst van een soldaat op een paard. Een picknickbank biedt uitzicht op het beeld. Als het veld onderloopt, verdwijnt ook deels dit beeld. Wandelaars en kanovaarders kunnen het gebied bereiken via een hoger gelegen wandelpad, een trekpontje en een vlonderpad.

Wat is er geleerd van dit project?

Het project heeft de volgende leerpunten opgeleverd:

• Het project laat zien dat cultuurhistorie als inspiratie of voorbeeld kan dienen voor klimaatadaptieve oplossingen. Ook al had het historische inundatiegebied een ander doel dan water opvangen.
• Ruimte voor waterberging gaat in dit project goed samen met het zichtbaar maken van een onderdeel van de historische verdedigingslinie. Daarnaast is het ook gelukt om het gebied aantrekkelijk te maken voor recreatie. Deze succesvolle combinatie is voor een groot deel te danken aan de goede samenwerking tussen het waterschap die de wateroverlast wilde beperken, en de gemeente en organisatie van de Hollandse Waterlinie die de cultuurhistorische en recreatieve beleving wilden versterken.
• Toen het veld voor de eerste keer onder water was gezet, dreven er nesten weg van broedende vogels. Dat mag natuurlijk niet gebeuren, en is ook in strijd met de Wet Natuurbeheer. Daarom wordt het veld tijdens het broedseizoen niet onder water gezet, behalve als het veld water moet bergen tijdens hevige neerslag. Daarvoor is een ontheffing verleend vanuit de Wet Natuurbeheer.