Waarom is groen belangrijk voor klimaatadaptatie?

We merken al dat de temperaturen stijgen en neerslag extremer wordt. Volgens de klimaatscenario’s van het KNMI worden deze effecten in de toekomst nog sterker. Hier kunnen we ons op voorbereiden. Groen in de stad kan een belangrijke rol spelen in klimaatadaptatie door middel van de volgende belangrijke mechanismen: groen werkt verkoelend, groen vermindert wateroverlast en groen verhoogt de infiltratiecapaciteit. Dat laatste kan ook droogte tegengaan.

Hoe kan groen de stad verkoelen?

Groen werkt verkoelend.  Het koelend effect van groen wordt veroorzaakt door twee factoren: schaduw en de verdamping van water. Hoe sterk het verkoelend effect van beide factoren is, hangt in de eerste plaats af van de hoeveelheid groen: hoe meer groen, hoe meer verkoeling.

• Grote bomen met dichte kronen hebben het meeste effect. De bomenposter (pdf, 1.3 MB) illustreert de invloed van 120 boomsoorten op de omgeving. Als je op grote schaal bomen plaatst in aansluitende gebieden, bijvoorbeeld parken en stadsbossen, kunnen er koelte-eilanden ontstaan. Er moet dan genoeg water beschikbaar zijn voor het groen om het te verdampen: zonder water verdwijnt het verkoelend effect van verdamping.
• De factsheet Klimaat en temperatuur beschrijft hoe groen in de stad een belangrijke rol speelt in het tegengaan van de opwarming van de stad, waardoor de inwoners minder last hebben van hitte.
• Het onderzoek De Hittebestendige Stad van de Hogeschool van Amsterdam beschrijft dat 10% meer vergroening leidt tot een halve graad minder hitte in de stad.
• Het document Aantrekkelijke Koele Plekken en Routes (2023) (pdf, 9.7 MB) van Wageningen University & Research helpt om stedelijk gebied  met groenblauwe oplossingen te verkoelen. Je vindt er bijvoorbeeld een stappenplan om tot een koele plek of route te komen.

Hoe kan groen wateroverlast en droogte verminderen?

Groen is belangrijk voor de waterhuishouding in de stad. De factsheet Waterhuishouding beschrijft hoe groen in de stad helpt om wateroverlast te verminderen:

• Bomen en planten zorgen voor minder grote afvoerpieken bij neerslag. In plaats van direct naar het riool te stromen, wordt het water eerst opgeslagen door bladeren of takken. Pas als deze verzadigd raken, loopt het water naar de bodem. Hierdoor bereikt een deel van de neerslag de bodem met vertraging en een ander deel verdampt. Daardoor wordt er minder neerslag tegelijk afgevoerd en krijg je minder wateroverlast.
• Bomen en planten vergroten de infiltratie van de ondergrond. De grond waar bomen en planten in geplant zijn, neemt water op en houdt die ook vast. Dat noemen we infiltratie. Neerslag die langs de stam van een boom stroomt, kan bijvoorbeeld in de onderliggende grond infiltreren. Omdat bomen en planten bovendien de afvoerpiek afvlakken, komt er minder water tegelijk op de bodem waardoor het beter kan infiltreren. Groen heeft zelf ook een watervraag. In tijden van droogte en watertekort kan groen dus ook het probleem vergroten. Je kunt dat voorkomen door de juiste bomen op de juiste plek te kiezen, en regenwater zoveel mogelijk op te slaan en te bewaren voor droge periodes. Meer hierover lees je op de pagina Hoe zorg je dat het groen goed blijft?.