Gevolgen voor de buitenruimte

Met buitenruimte bedoelen we het gebied buiten onze woningen en gebouwen: de openbare en particuliere ruimte. Daaronder vallen de gebieden waar we recreëren, verkoeling zoeken en van de natuur genieten, zoals bossen, strandjes, parken en (eigen) tuinen. Maar ook de versteende ruimte, zoals fietspaden en wegen, winkelstraten, betegelde terrassen, pleinen en bedrijventerreinen. Hitteproblemen treden vooral op in versteende gebieden. Hieronder lees je tot welke problemen hitte kan leiden in de buitenruimte en op de pagina over maatregelen lees je hoe je deze problemen kunt beperken.

Verschil tussen luchttemperatuur en gevoelstemperatuur

Uit het onderzoek De Hittebestendige Stad (2020) van de Hogeschool van Amsterdam blijkt dat het hitteprobleem van de buitenruimte afhangt van twee verschillende soorten temperatuur: de luchttemperatuur en de gevoelstemperatuur.

• Hoge luchttemperaturen tijdens langdurige hitte leiden bijvoorbeeld tot warme nachten, waardoor veel mensen slecht slapen. Het gaat dan om temperaturen die in de hele stad gelijk zijn. Door het hitte-eilandeffect blijft hoge luchttemperatuur in de stad langer hangen dan in het omliggende gebied.
• Een hoge gevoelstemperatuur kan leiden tot hittestress. De gevoelstemperatuur kan lokaal en per persoon sterk verschillen. Op een parkeerplaats midden in de zon kan de gevoelstemperatuur bijvoorbeeld 10 tot 15 graden hoger zijn dan in de schaduw van een boom. De gevoelstemperatuur hangt van meerdere factoren af, zoals luchttemperatuur, luchtvochtigheid, ventilatie en warmtestraling. Op kaarten wordt vaak de PET-waarde gebruikt om de gevoelstemperatuur uit te drukken. Dat is de gemiddelde gevoelstemperatuur tussen 12 en 18 uur op een hete zomerdag.

Hoe breng je het hitteprobleem van een gebied in beeld?

Welke hitteproblemen spelen er in jouw gebied? Dit is één van de vragen die je moet beantwoorden bij het uitvoeren van de klimaatstresstest voor je gebied. Er zijn veel soorten hittekaarten waarmee je het hitteprobleem van een gebied in beeld kunt brengen. Om te bepalen welke het beste past in jouw situatie, kun je de Bijsluiter gestandaardiseerde stresstest van het Deltaprogramma Ruimtelijke Adaptatie raadplegen. De Bijsluiter verwijst je naar een aantal hittekaarten met bijbehorende kaartverhalen in de Klimaateffectatlas. Deze helpen je om inzicht te krijgen in de hitteproblemen in een gebied.

Buurtdashboard biedt inzicht in hitteprobleem per buurt

Een ander handig hulpmiddel is het Buurtdashboard in de Klimaateffectatlas. Hier vind je verschillende kaarten die je kunt gebruiken om beter inzicht te krijgen in het hitteprobleem in een buurt:

• De hittekaart Gevoelstemperatuur: deze kaart laat voor elke plek in Nederland zien wat de gevoelstemperatuur is tijdens een extreem hete zomermiddag, voor nu en voor 2050.
• Kaarten die tonen hoeveel schaduw er is op wandel- en fietspaden: je vindt hier het gemiddelde schaduwpercentage voor wandel- en fietspaden per buurt, en voor elk wandel- of fietspad afzonderlijk. Ook kun je zien of de schaduw vooral van bomen of van gebouwen komt.
• Kaarten over hitte in combinatie met sociale kwetsbaarheid: één van deze kaarten toont per buurt het gemiddeld percentage 65-plussers met een broze gezondheid. En er is een kaart die het percentage huishoudens per buurt laat zien dat rond of onder het sociaal minimum leeft. Ook deze groep is namelijk extra kwetsbaar voor hitte.

Klimaatscenario's voor verschillende hitte-indicatoren

De tool Klimaatscenario's in de Klimaateffectatlas toont voor verschillende hitte-indicatoren een kaart en statistieken. Je kunt hier bijvoorbeeld per locatie zien wat het gemiddeld aantal tropische nachten per jaar is in het huidige klimaat en voor het klimaat rond 2050 en 2100. Dit kun je ook bekijken voor onder meer het aantal warme, zomerse, tropische en extreem hete dagen, voor de gemiddelde zomertemperatuur, maar bijvoorbeeld ook voor de lengte van het groeiseizoen.

Andere handige informatie uit de Klimaateffectatlas

In de Klimaateffectatlas staan ook nog een aantal andere kaarten en tools die kunnen helpen om inzicht te krijgen in het hitteprobleem voor je gebied:

• De afstand-tot-koeltekaart: deze kaart laat zien welke panden in een gemeente maximaal 300 meter van een koele plek vandaan liggen.
• Wil je meer weten over de oorzaken en gevolgen van nachthitte? Lees dan eens het kaartverhaal over nachthitte. Hier lees je onder andere dat dit probleem vooral speelt in stedelijk gebied, als gevolg van het stedelijk hitte-eiland effect.