Maatregelen voor woningen

Hitte in gebouwen kun je op verschillende manieren tegengaan. Vergroenen helpt vaak om de directe omgeving van een woning en ook de woning zelf te verkoelen. Op deze pagina vind je verschillende van zulke ‘groene’ maatregelen. Daarnaast vind je hier ook veel niet-groene maatregelen die helpen om de hitte in woningen te beperken.

Wil je als gemeente of woningcorporatie aan de slag om woningen hittebestendiger te maken? Dan kun je gebruikmaken van de Handreiking hitte in bestaande woningen. Bij deze handreiking hoort ook en een hittelabel waarmee je kunt zien of een woning oververhit kan raken. Deze handreiking en het hittelabel zijn het resultaat van een NKWK-studie van de onderzoekslijn Klimaatbestendige Stad.

Wil je inwoners stimuleren om zich aan te passen aan de hitte? Wil je bijvoorbeeld dat ze maatregelen in en rond hun huis te nemen of dat ze hun gedrag aan de hitte aanpassen? Dan kan de Toolkit Basiscommunicatie wateroverlast, overstroming, hitte en droogte daarbij helpen.

Groene maatregelen

Er zijn verschillende groene maatregelen waarmee je een bestaande woning kunt aanpassen aan de toenemende hitte. Particulieren kunnen daarvoor vaak gebruikmaken van subsidies van de gemeente, het waterschap of de provincie. En woningcorporaties en andere vastgoedeigenaren kunnen gebruikmaken van verschillende fiscale regelingen voor klimaatadaptieve maatregelen, zoals de Milieu-investeringsaftrek (MIA) en Willekeurige afschrijving milieu-investeringen (Vamil). Voorbeelden van groene maatregelen voor een koelere woning:

• Groene daken, ook wel natuurdaken, kunnen woningen verkoelen. Hoe verkoelend het effect is, hangt af van twee factoren: wat is de kwaliteit van het groene dak en is het dak geïsoleerd? Een groen dak is een stuk koeler dan een zwart bitumen dak. Daarnaast bieden groene daken ook andere voordelen, blijkt uit een overzicht van Green Deal Groene Daken. Vanuit deze Green Deal is ook de Handreiking natuurdaken uitgebracht, met achtergrondinformatie en uitleg over hoe je zo’n dak aanlegt.
• Groene gevels werken ook verkoelend voor woningen. Met een tool van Amsterdam Rainproof kun je zelf aan de slag met het aanleggen van zo’n groene gevel. Beplanting aan of tegen de gevel isoleert het gebouw en vermindert daardoor de opwarming ervan. Een overzicht van kennis en mogelijkheden vind je ook in een reader over groene gevels die door verschillende kennisinstituten en het bedrijfsleven is samengesteld.
• De tuin is een verlengstuk van je woning. In je tuin kun je hitte tegengaan door te vergroenen. Operatie Steenbreek en Samen Klimaatbestendig roepen bewoners op om de stenen in hun tuin zoveel mogelijk te vervangen door groen.

Andere maatregelen

Naast groene maatregelen zijn er ook andere maatregelen die helpen tegen hitte in gebouwen:

• Ventileren met ramen of deuren: Je kunt je woning ventileren door ramen of deuren tegenover elkaar open te zetten. Vooral in de avond en vroege ochtend is dat een goede manier om de woning te koelen. Het onderzoek ‘Hitteproef 2019’ van de Hogeschool van Amsterdam laat zien dat ventileren enkele graden kan schelen. Maar of iedereen ook ventileert bij hitte, is maar de vraag. Het lijkt er bijvoorbeeld op dat ouderen vaak niet ventileren vanwege angst voor insluipers of tocht.
• Buitenzonwering: Zonwering aan de buitenkant van de woning werkt goed om hitte te weren, vooral aan de zonkant. Maar uit een enquête van Groene Huisvesters blijkt dat minder dan 7 procent van de sociale huurwoningen zonwering heeft die is geplaatst door de verhuurder. Het is niet bekend hoeveel woningen in de vrije sector buitenzonwering hebben.
• Ventilatoren en airco’s: Als je dicht bij een ventilator zit, werkt deze verkoelend. Maar op de ruimte heeft een ventilator nauwelijks invloed. Je kunt de ruimte wel iets verkoelenmet een ventilator als je er een flesje bevroren water voor zet. Een airco werkt wel verkoelend voor de hele ruimte, maar verbruikt heel veel energie. Daarnaast worden bij de meeste airco’s koelende gassen gebruikt die als ze vrijkomen broeikasgassen zijn.
• Witte muren en daken: Lichtgekleurde materialen reflecteren zonlicht over het algemeen beter dan donkergekleurde. Dat noemen we het albedo-effect. Door dat effect voelen lichte materialen koeler aan en geven ze minder warmte af aan hun omgeving. Het albedo-effect van witte muren heeft onderzoekers en ontwerpers geïnspireerd: in 2019 kwam het architectenbureau UNStudio met the Coolest White en in 2020 kwam de Universiteit van California met een ultrawitte verf om het gebruik van airco’s te verminderen. Let op: toch zijn witte muren niet altijd een goede oplossing om hitte tegen te gaan! Door de weerkaatsing van witte oppervlakken warmt namelijk wel de directe buitenruimte extra op. Voor een wandelaar of fietser die langs de muur van een wit gebouw komt, werkt het albedo-effect dus nadelig. Vanaf de begane grond zijn witte muren daarom niet altijd de beste keuze, terwijl ze op hoger gelegen etages wél goed werken tegen hitte.

Milieu Centraal geeft een handig overzicht van de beste maatregelen om je huis koel te houden. Een vergelijkbaar overzicht vind je via verbeterjehuis.nl.