Welke initiatieven zijn er rond monitoring?

Monitoring op nationaal niveau

• PBL werkt samen met verschillende kennisinstellingen en ministeries aan een monitoringsystematiek die het nationale klimaatadaptatiebeleid tot 2026 moet ondersteunen. Deze systematiek biedt nieuwe informatie over klimaatimpacts en -risico’s voor diverse sectoren, op basis waarvan acties en plannen in de NAS en het Deltaprogramma kunnen worden aangepast. Om deze systematiek uit te werken, heeft het PBL eerst een inventarisatie laten doen. De monitoringsystematiek is een uitwerking van de eerste variant uit de scopingstudie Navigeren naar een klimaatbestendig Nederland. De scopingstudie presenteert daarnaast nog een tweede en derde variant, waarin ook het adaptatiebeleid wordt gemonitord en geëvalueerd. De ministeries die betrokken zijn bij de NAS moeten nog besluiten of ze aanvullend ook deze andere twee varianten zullen implementeren.
• In het project ‘Monitoring Lokale Bestendigheid’ (2020) van de onderzoekslijn NKWK Klimaatbestendige Stad (KBS) is onderzocht welke data een bruikbare indicator vormen om de huidige klimaatbestendigheid van buurten of wijken te onderzoeken. Meer informatie over dit project lees je in het nieuwsbericht van 12 maart 2021 over NKWK-onderzoeken. In 2022 zijn er vanuit NKWK-onderzoek een aantal indicatoren uitgewerkt, waaronder afstand tot dichtstbijzijnde oppervlaktewater, gemiddelde gevoelstemperatuur, percentage oppervlaktewater en percentage openbaar groen. Meer daarover kun je lezen in het rapport NKWK-KBS Monitoren lokale klimaatbestendigheid (2022).
• In het Deltaplan Ruimtelijke adaptatie is afgesproken dat alle overheden een stresstest uitvoeren van hun eigen gebied. Om in beeld te krijgen hoever de overheden zijn met hun stresstesten, staat er een monitorkaart voor stresstesten op het kennisportaal. Staat de stresstest van jouw gebied er nog niet op? Dan kun je die eenvoudig toevoegen.
• Onderdeel van de zeven ambities is ook dat alle overheden een adaptatiestrategie en uitvoeringsagenda opstellen. Om een beeld te krijgen van de verschillende strategieën en uitvoeringsagenda’s in Nederland, staat er een monitorkaart strategieën en uitvoeringsagenda’s op het kennisportaal.
• Het Deltaplan Ruimtelijke adaptatie wordt elk jaar gemonitord. In deze jaarlijkse monitor kunnen voorstellen staan om beleid aan te passen, bijvoorbeeld op basis van nieuwe ontwikkelingen of belemmeringen. Twee rapporten van Deltares (pdf, 1.5 MB) en het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) (pdf, 2.8 MB) liggen aan de basis van de monitoringsystematiek van het Deltaprogramma Ruimtelijke Adaptatie.
• De website Groenblauwe Netwerken bevat een databank met onderzoeksresultaten over de effectiviteit van adaptatiemaatregelen. Je vindt er ook voorbeelden van uitgevoerde maatregelen in de praktijk. Zo wordt via deze kennisbank de effectiviteit van verschillende maatregelen gemonitord.
• Het Monitoring Lab Klimaatadaptatie is een bijeenkomstenreeks waar verschillende lopende pilotprojecten op het gebied van monitoring van klimaatadaptatie bij elkaar komen. Doel is om van elkaar te leren en monitoring te versnellen.
• Het Verbond van Verzekeraars heeft een Klimaatschademonitor. Deze monitor laat zien hoeveel schade er de afgelopen jaren is veroorzaakt door extreem weer. De monitor combineert data over droogte, natuurbranden en extreme neerslag met de Nederlandse schadedata van verzekeraars.
• Het platform Waarstaatjegemeente.nl bundelt en presenteert cijfers over alle Nederlandse gemeenten op alle belangrijke beleidsterreinen. Eén van de thema’s op dit platform is duurzame leefomgeving. Daar vind je bijvoorbeeld informatie over het aantal bomen en het oppervlak versteende tuinen.
• De gemeente Groningen heeft in 2020 in een impactproject van het Stimuleringsprogramma Ruimtelijke Adaptatie onderzocht hoe je een klimaatmonitor kunt opstellen.
• Het onderzoeksprogramma Kennis voor Klimaat (2008-2014) heeft onderzocht hoe je de uitvoering van een lokale of regionale adaptatiestrategie kunt monitoren. De resultaten daarvan staan in het rapport Monitoring en evaluatie van adaptatie op regionaal en lokaal niveau.

Monitoring op lokaal en regionaal niveau

• Tussen mei 2023 en januari 2024 heeft de Werkgroep Regionale Monitor Klimaatadaptatie een verkenning uitgevoerd naar een regionale monitoringssystematiek. Zo’n systematiek moet decentrale overheden helpen om meer zicht te krijgen op de effecten van adaptatiemaatregelen.
• In Zuid-Nederland werken overheden samen aan een monitor om inzicht te krijgen in de voortgang van de programma’s voor klimaatadaptatie. Daarnaast moet de monitor een basis leggen voor evaluatie en bijsturing van het Uitvoeringsprogramma Klimaatadaptatie Zuid-Nederland.
• Provincie Zuid-Holland werkt aan een monitor om bij te houden of de opgave van klimaatadaptatie in de provincie groter of kleiner wordt. In de monitor worden zes grote uitdagingen centraal gezet, waarbij voor elke uitdaging een indicator is ontwikkeld.
• Provincie Gelderland pakt urgente klimaatadaptatie-opgaven aan in zes gemeenten, en monitort daarbij meteen de effectiviteit van de maatregelen die hiervoor worden ingezet. Dit gebeurt vanuit de DPRA-pilot Monitoring klimaatadaptatiemaatregelen Gelderland.
• Provincie Utrecht werkt aan een monitoringsystematiek voor klimaatadaptatie, in samenwerking met partners zoals de werkregio's en kennisinstellingen. Zo wil de provincie zicht kunnen houden op de resultaten van haar adaptatiebeleid. Ook wil ze daarbij een verbindende en faciliterende rol spelen tussen het beleid op nationaal en provinciaal niveau enerzijds en de praktijk van de gemeenten en werkregio's anderzijds.
• De twee werkregio’s Netwerk Water en Klimaat en Platform Water Vallei en Eem hebben in 2022 een pilotproject afgerond samen met de provincie Utrecht, gemeenten, Stichting CAS en Cobra om een bètaversie van een Groengrijsmonitor te ontwikkelen. Doel van de Groengrijsmonitor is het vergelijkbaar maken van groendata om te kunnen monitoren of het ‘groener’ of ‘grijzer’ wordt op gemeente- en buurtniveau.
• In het rapport Monitoring van klimaat(adaptatie)doelen (pdf, 3.4 MB) uit 2021 heeft de gemeente Zwolle een stappenplan en contouren opgesteld om haar doelen in de adaptatiestrategie meetbaar en stuurbaar te maken.