Klimaatadaptief bouwen

De komende tien jaar moeten er een miljoen woningen gebouwd worden. Het is belangrijk dat deze woningen en ook andere gebouwen goed bestand zijn tegen wateroverlast, droogte, hitte en overstroming. Het Rijk introduceert daarom het ‘Ruimtelijk afwegingskader klimaatadaptieve gebouwde omgeving’ en de ‘Landelijke maatlat voor een groene en klimaatadaptieve gebouwde omgeving’. Het ruimtelijk afwegingskader gaat over de vraag op welke locaties je kunt bouwen en de landelijke maatlat geeft aan hoe je er vervolgens in het bouwproject of de gebiedsontwikkeling voor kunt zorgen dat het bouwen en inrichten klimaatadaptief en natuurinclusief gebeurt.

Afwegingskader en maatlat vullen elkaar aan

Voordat je aan de slag gaat met klimaatadaptief bouwen is het belangrijk om eerst uit te zoeken welke locaties meer of minder geschikt zijn om op te bouwen. Het ‘Ruimtelijk afwegingskader klimaatadaptieve gebouwde omgeving’ biedt daar inzicht in. Als je je daarin hebt verdiept en je besluit om op een locatie te gaan bouwen, dan helpt de ‘Landelijke maatlat voor een groene en klimaatadaptieve gebouwde omgeving’ om het bouwen klimaatadaptief en natuurinclusief te doen. Hoe geschikter de locatie is, hoe makkelijker het wordt om klimaatadaptief te bouwen volgens de landelijke maatlat. De infographic ‘Waar en hoe kun je klimaatbestendig bouwen? (pdf, 3.3 MB)’ laat zien hoe de maatlat en het ruimtelijk afwegingskader elkaar aanvullen.

Waar kun je het beste bouwen?

Het ‘Ruimtelijk afwegingskader klimaatadaptieve gebouwde omgeving’ biedt vooral inzicht in waar je kunt bouwen als we water en bodem sturend laten zijn bij ruimtelijke ontwikkelingen. Het is een uitwerking van de Kamerbrief Water en Bodem sturend van november 2022, waarin het kabinet liet weten dat water en bodem sturend moeten worden bij beslissingen over de inrichting van ons land. Het ruimtelijk afwegingskader is bedoeld voor iedereen die betrokken is bij het maken van ruimtelijke keuzes over de bouw van woningen, industrieterreinen, werklocaties en publieke gebouwen.

• Ga naar het Ruimtelijk afwegingskader klimaatadaptieve gebouwde omgeving

Hoe bouw je klimaatadaptief?

De ‘Landelijke Maatlat voor een groene klimaatadaptieve gebouwde omgeving’ maakt duidelijk hoe je klimaatadaptief kunt bouwen. Het beschrijft doelen en prestatie-eisen, en geeft richtlijnen voor de thema’s wateroverlast, droogte, hitte, biodiversiteit, bodemdaling en gevolgbeperking overstromingen. Zo biedt de maatlat houvast voor overheden, woningcorporaties en partijen uit de bouw.

• Lees meer over de ‘Landelijke Maatlat voor een groene klimaatadaptieve gebouwde omgeving’

Hoe verplichtend wordt klimaatadaptief bouwen?

In het Bouwbesluit is de TOjuli eis opgenomen om het risico op oververhitting in nieuwbouwwoningen te beperken. Daarnaast hebben verschillende regio’s convenanten en samenwerkingsafspraken opgesteld, waarin meerdere partijen afspraken maken over klimaatadaptief bouwen. Hierbij gaat het niet alleen om het gebouw, maar juist ook de omgeving en openbare ruimte, omdat hier veel kansen liggen voor klimaatadaptieve maatregelen. Een voorbeeld is het Convenant Klimaatadaptief Bouwen dat de provincie Zuid-Holland heeft opgezet. Dit soort regionale eisen zijn als basis gebruikt voor de Landelijke Maatlat voor een groene klimaatadaptieve gebouwde omgeving. Momenteel verkent het Rijk samen met betrokken partijen de mogelijkheden voor juridische borging. Vooruitlopend op juridische borging hebben de decentrale overheden op 19 april 2023 bestuurlijk commitment uitgesproken om de maatlat al zo veel mogelijk toe te passen bij bouwplannen. Het Rijk vraagt andere partijen hetzelfde te doen.

Hoe pak je klimaatadaptief bouwen aan?

Klimaatadaptief bouwen kun je verankeren in beleid én je kunt zelf klimaatadaptief bouwen. Hieronder lees je meer over de aanpak op beleidsniveau en op uitvoeringsniveau.

Hoe veranker je klimaatadaptief bouwen in beleid?

Je kunt klimaatadaptief bouwen verankeren in beleid, in visies, plannen en regels. Dat vastleggen noemen we ook wel ‘reguleren en borgen’ en dat is ook één van de zeven ambities van het Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie. De Handreiking decentrale regelgeving klimaatadaptief en natuurinclusief bouwen, inrichten en beheren laat aan de hand van voorbeelden zien wat er binnen decentrale regelgeving mogelijk is voor klimaatadaptief en natuurinclusief bouwen, inrichten en beheren. En in het verslag van de sessie 'De maatlat binnen projecten' (pdf, 742 kB) van Samen Klimaatbestendig vind je informatie over hoe je prestatie-eisen voor klimaatadaptief bouwen kunt borgen in gemeentelijke regelgeving en in tenders.

Het Overleg Standaarden Klimaatadaptatie (OSKA) heeft een Actieteam Natuurinclusief bouwen opgericht vanuit de behoefte van gemeenten en andere partijen om te komen tot een landelijk puntensysteem voor natuurinclusief bouwen. Meer over dit actieteam en over OSKA kun je lezen op de pagina van OSKA.

Ga voor meer informatie over klimaatadaptief bouwen op beleidsniveau naar de pagina Beleid ontwikkelen. Hier vind je ook hulpmiddelen, zoals de Menukaart Hitte en de gids Ritsen: klimaatadaptieve instrumenten voor bouwen.

Welke maatregelen zijn er om klimaatadaptief te bouwen?

Meer informatie over concrete maatregelen om klimaatadaptief te bouwen vind je op de pagina Maatregelen nemen. Specifieke maatregelen over groen en natuurinclusief bouwen vind je in het kennisdossier Groen in de stad. Ook handig is het rapport Maatregelen Klimaatadaptief bouwen. Hierin staat een overzicht van maatregelen die je nu al kunt toepassen, met daarbij onder andere informatie over waar je de maatregel kunt toepassen en hoeveel een maatregel kost.