Wat zijn de gevolgen van klimaatverandering?

Het klimaat verandert erg snel: de temperaturen nemen wereldwijd snel toe en het klimaat wordt steeds extremer. De veranderingen gebeuren zo snel dat de ecosystemen op aarde niet goed mee kunnen veranderen. Klimaatverandering heeft gevolgen voor de natuur en voor de mens. Wat zijn de belangrijkste wereldwijde gevolgen? En wat zijn de gevolgen voor Nederland?

Wat zijn belangrijke wereldwijde gevolgen?

Klimaatverandering is een wereldwijd probleem. Het klimaat verandert overal en iedereen zal de gevolgen merken. Toch zijn er grote regionale verschillen: het klimaat verandert niet overal even snel en in sommige gebieden zijn de gevolgen groter. Het zijn vooral de armere landen die het meest kwetsbaar zijn voor klimaatverandering. Deze landen hebben vaak niet het geld en de technologie om zich aan de veranderingen van het klimaat aan te passen. Extra pijnlijk daarbij is dat juist de rijke landen de grootste veroorzakers zijn, omdat zij de meeste broeikasgassen uitstoten.

Belangrijke wereldwijde gevolgen zijn:

• Zeespiegelstijging zal meer overstromingen veroorzaken. Vooral dichtbevolkte kustgebieden en rivierdelta’s in armere landen zijn erg kwetsbaar. Ook lopen kleine eilanden in de Stille Oceaan, zoals Tuvalu, een kans om helemaal onder de zeespiegel te verdwijnen.
• Een droger klimaat zal in sommige delen van de wereld drinkwater- en voedseltekorten veroorzaken. Dit zorgt voor honger, ondervoeding en uitdroging.
• Door de snelle veranderingen in het klimaat sterven dieren- en plantensoorten uit. Hierdoor neemt de biodiversiteit af. Volgens het Wereld Natuur Fonds (WNF) is er een kans dat een derde van alle plant- en diersoorten binnen een eeuw uitsterft. Ook in Nederland merken we de gevolgen: volgens het WNF zijn sinds 1990 de wilde dierenpopulaties hier gehalveerd.
• De toename van CO₂ veroorzaakt oceaanverzuring, waardoor koraalriffen kunnen afsterven. Omdat koraalriffen belangrijke leefgebieden zijn voor vissen, kunnen vispopulaties afnemen. Dit heeft ook gevolgen voor de visserij.
• De kans op bosbranden neemt toe en woestijnen breiden uit. Steeds meer mensen moeten gebieden verlaten die onbewoonbaar zijn geworden. Drinkwater- en voedseltekorten als gevolg van de toenemende droogte dragen daaraan bij. Mensen die vluchten als gevolg van veranderingen in het klimaat noemen we klimaatvluchtelingen.

Wat zijn de gevolgen voor Nederland?

Door klimaatverandering wordt het weer extremer en dat kan hinder of schade veroorzaken. De video op deze pagina legt meer uit over de gevolgen en wat we daar in Nederland van kunnen merken. Onder de video lees je hoe het Nederlandse weer door klimaatverandering extremer wordt. Ook kun je lezen hoe de gevolgen kunnen verschillen per regio en per sector.

Hoe verandert het Nederlandse weer?

Door klimaatverandering wordt het Nederlandse weer extremer. Dat betekent vooral dat de kans op droogte, hitte, wateroverlast en overstromingen toeneemt:

• Door extreme neerslag kan er wateroverlast ontstaan. Bij hoosbuien kunnen wegen onbegaanbaar worden en kan regenwater gebouwen binnenstromen. Bij langdurige neerslag raakt de grond verzadigd van water. Landbouwgebieden kunnen dan onderlopen of er kan grondwateroverlast ontstaat. Meer informatie over wateroverlast lees je in het kennisdossier Wateroverlast.
• Tijdens lange periodes van droog of warm weer kunnen er watertekorten ontstaan. Dit noemen we ook wel droogte. Door droogte kunnen oogsten mislukken en neemt de kans op bodemdaling toe. Verder kunnen natuurgebieden uitdrogen, wat ook de kans op natuurbranden versterkt. Meer informatie over de gevolgen van droogte lees je in het kennisdossier Droogte.
• Hitte kan hittestress veroorzaken wat tot gezondheidsklachten kan leiden. Ook kan hitte leiden tot verminderde arbeidsproductiviteit, door bijvoorbeeld slechte nachtrust. Daarnaast kan hitte zorgen voor hinder of schade aan infrastructuur, zoals smeltend asfalt en beweegbare bruggen die niet meer open kunnen. Meer informatie over de gevolgen van hitte lees je in het kennisdossier Hitte.
• Een overstroming kan leiden tot schade aan gebouwen en infrastructuur, en kan zelfs doden en gewonden veroorzaken. Ook kunnen vitale functies beschadigd raken en uitvallen, zoals drinkwater, elektriciteit en telecom. Meer informatie over de gevolgen van een overstroming lees je in het kennisdossier Overstroming.

Hoe verschillen de gevolgen per gebied?

Omdat Nederland uit verschillende landschappen bestaat, verschillen de effecten van klimaatverandering per gebied. In gebieden met hoge zandgronden is er bijvoorbeeld een groot risico op droogte: de zandige bodem droogt snel uit en water kan moeilijker worden aangevoerd. Daar staat tegenover dat deze gebieden minder kwetsbaar zijn voor wateroverlast. Regenwater kan hier makkelijk in de grond wegzakken. Andere delen van Nederland bestaan bijvoorbeeld uit lager gelegen klei- en veengronden. Water kan moeilijk in deze bodems wegzakken, waardoor er een groot risico is op wateroverlast. Daarnaast kan droogte in deze gebieden zorgen voor extra bodemdaling. Op de Basiskaart Natuurlijk Systeem in de Klimaateffectatlas is Nederland verdeeld in natuurlijke landschapstypen, zoals rivierengebieden, kustduinen en laagveengebieden. De kaart geeft per landschapstype de klimaatdreigingen en de kansen voor klimaatadaptatie.

Wat zijn de gevolgen voor de verschillende sectoren?

Bij verschillende sectoren kan klimaatverandering hinder of schade veroorzaken. Klimaatverandering heeft grote gevolgen voor de gezondheid, de veiligheid en de economie. Als we niets doen levert dat risico’s op voor alle sectoren. Denk bijvoorbeeld aan de veranderende soortensamenstelling in de natuur, de extra schade aan gewassen in de landbouw en het effect op de gezondheid door meer allergieën. De bollenschema’s van de Nationale Adaptatiestrategie (NAS) geven een overzicht van de gevolgen voor de verschillende sectoren. De bollenschema’s zijn beschikbaar per klimaattrend: het wordt warmer, het wordt natter, het wordt droger en de zeespiegel stijgt. Ook is er een bollenschema voor elke sector. Met de NAS Adaptatietool kun je je eigen bollenschema samenstellen.