Wat maakt een watersysteem kwetsbaar voor klimaatverandering?
Het ene watersysteem is kwetsbaarder voor effecten van klimaatverandering dan het andere. Een ‘robuust’ watersysteem is niet of weinig kwetsbaar, in tegenstelling tot een ‘zeer kwetsbaar’ systeem. Tussen robuust en zeer kwetsbaar liggen veel variaties. Hoe weet je nu hoe kwetsbaar een watersysteem is? Dit hangt af van verschillende eigenschappen van het watersysteem. Op deze pagina leggen we dit uit.
Weet je hoe kwetsbaar een watersysteem is voor effecten van klimaatverandering en aan welke eigenschappen dat ligt? Pas dan weet je of het nodig is om negatieve effecten op waterkwaliteit tegen te gaan. En dan kun je ook bepalen wat voor Waterkwaliteitsmaatregelen kunnen helpen.
Eigenschappen watersysteem
Een eigenschap van een watersysteem kan bijvoorbeeld zijn dat het snel opwarmt doordat het ondiep is. Een andere eigenschap kan zijn dat het water in het systeem slecht doorstroomt. Beide eigenschappen maken het systeem bij warmte gevoelig voor groei van (blauw)algen of kroos. Er zijn veel verschillende eigenschappen die als gevolg van klimaatverandering de waterkwaliteit kunnen verslechteren. Om daar goed inzicht in te krijgen, is de Handreiking stresstest waterkwaliteit ontwikkeld. Deze stresstest onderscheidt drie soorten eigenschappen:
- Systeemkenmerken: deze kenmerken bepalen hoe het water erbij ligt en welke positie het water heeft in het landschap. Denk aan bodemtype, diepte en percentage open water.
- Drukfactoren: deze factoren bepalen welke veelvoorkomende knelpunten in of bij een watersysteem aanwezig zijn. Voorbeelden zijn bladval in water, hondenpoep en recreatievaart.
- Toestand: eigenschappen die iets zeggen over de toestand, zoals klachten over stank, kleur of dode vissen, of de concentratie zout, zuurstof of kroos in het water.
Maar dit zijn erg veel eigenschappen, die per systeem ook weer veranderen en die vaak ook met elkaar samenhangen. Dat is de reden dat het NKWK-consortium in de SKWA-tools gekozen heeft voor een meer eenvoudige weergave van de verschillende eigenschappen voor het stedelijk gebied. Deze eigenschappen zijn in de SKWA-tools verdeeld in zes indicatoren: voedselrijkdom, doorstroming, watertemperatuur, zuurstofgehalte, zoutgehalte en verontreiniging. Deze indicatoren geven handvatten om grip te krijgen op veelvoorkomende problemen in stedelijk gebied. Wil je de volledige lijst met eigenschappen zien? Bekijk dan Bijlage 3 Quickscan vereiste invoerparameters en Bijlage 4 Quickscan overige parameters van de Handreiking stresstest waterkwaliteit. De zes SKWA-indicatoren zijn ook verwerkt in de handreiking.
De fysische of chemische eigenschappen van stedelijk oppervlaktewater kunnen veranderen door het veranderende klimaat. Daarnaast kan klimaatverandering invloed hebben op alles wat in het water leeft. Dat noemen we biologische effecten. Meer over de fysisch-chemische en biologische effecten op de waterkwaliteit kun je lezen in het onderdeel ‘Wat is de invloed van klimaatverandering op de waterkwaliteit en het waterleven?’
Indicatoren afhankelijk van stuurvariabelen
De zes SKWA-indicatoren zijn afhankelijk van verschillende factoren, die stuurvariabelen worden genoemd. De waterkwaliteit in een watersysteem is dus afhankelijk van deze indicatoren, die weer beïnvloed worden door verschillende onderliggende stuurvariabelen. Klik hieronder op een van de zes indicatoren voor meer informatie over deze indicator en de stuurvariabelen die hier invloed op kunnen hebben.
Let op: er zijn meer indicatoren en stuurvariabelen dan hier worden gepresenteerd. Ecosystemen bestaan namelijk uit complexe interacties tussen heel veel biologische en fysisch-chemische factoren. Het doel van deze versimpelde verdeling in zes indicatoren is om tot een duidelijk overzicht te komen waar in de praktijk mee gewerkt kan worden. Heb je toch behoefte aan een overzicht van alle eigenschappen die relevant kunnen zijn voor een stresstest waterkwaliteit? Bekijk dan de Handreiking stresstest waterkwaliteit van STOWA.
In plaats van door te klikken via bovenstaande indicatoren, kun je ook het kennisdocument Stedelijke Waterkwaliteit, Klimaat en Adaptatie (pdf, 13 MB) bekijken. Dit document biedt een visueel overzicht en is interactief. Hierdoor kom je makkelijk vanuit je eigen vraag of probleem bij de juiste informatie terecht.
