Borgen in beleid

Het Ruimtelijk afwegingskader klimaatadaptieve gebouwde omgeving helpt om te bepalen waar je gaat bouwen. Het geeft per gebied aan wat de risico’s zijn als je er gaat bouwen. Hiermee helpt het ook om water en bodem sturend te laten zijn bij ruimtelijke ontwikkelingen. De landelijke Maatlat groene klimaatadaptieve gebouwde omgeving maakt duidelijk hoe klimaatadaptief bouwen en inrichten eruitziet. De doelen, prestatie-eisen en richtlijnen van de maatlat bieden houvast voor overheden en partijen uit de bouw, zoals projectontwikkelaars. De maatlat en het afwegingskader gelden nu alleen voor nieuwbouw. Beide zijn is nog niet wettelijk verplicht, maar het Rijk verkent al wel wat de mogelijkheden zijn voor juridische borging.

Naast de ruimtelijk afwegingskader en de landelijke maatlat zijn er verschillende initiatieven waarin standaarden zijn bedacht voor klimaatadaptatie bij nieuwbouw en gebiedsontwikkelingen:

• In het Convenant Klimaatadaptief Bouwen in Zuid-Holland staan eisen voor wateroverlast, droogte, hittestress, bodemdaling, biodiversiteit en overstromingen.
• In het Concept basisveiligheidsniveau klimaatbestendige nieuwbouw van Metropoolregio Amsterdam staan eisen voor hitte, droogte, wateroverlast, en overstromingen.
• De beoordelingsrichtlijn van duurzaamheidskeurmerk BREAAM-NL stelt eisen aan hittestress, wateroverlast, waterverbruik en de robuustheid van materialen voor weersinvloeden.

Er wordt ook hard gewerkt aan landelijke standaarden voor klimaatadaptatie. Het Overleg Standaarden Klimaatadaptatie (OSKA), onderzoekt waar en hoe adaptatiestandaarden ontwikkeld moeten worden. Kijk voor de laatste inzichten en publicaties op de OSKA-pagina.

Ben je specifiek op zoek naar standaarden of richtlijnen op het gebied van hitte? Dan kun je gebruikmaken van de Coolkit die ontwikkeld is op basis van het onderzoek ‘De hittebestendige stad’. Deze toolkit beschrijft hoe je hittestress kunt tegengaan met richtlijnen voor afstand tot koelte, percentage schaduw op loopgebieden en percentage groen per wijktype.

In het Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie hebben overheden met elkaar afgesproken dat ze kwetsbaarheden van hun gebied in beeld brengen door stresstesten uit te voeren. Deze kwetsbaarheden en de ambities bespreken ze daarna met betrokkenen in risicodialogen. Op basis van de uitkomsten stellen ze een strategie op.

Meer informatie over het voeren van een risicodialoog en het opstellen van een strategie vind je op de pagina Risicodialoog voeren en strategie opstellen.

De Routekaart risicodialoog helpt je op weg bij het voeren van een risicodialoog. Je vindt er antwoord op de meest voorkomende vragen, en heel veel tips, tools en aansprekende voorbeelden.

Meer informatie over borgen van klimaatadaptie in beleid vind je in het kennisdossier Klimaatadaptatie en de omgevingswet en de pagina Beleid ontwikkelen.

De landelijke Maatlat groene klimaatadaptieve gebouwde omgeving maakt duidelijk hoe klimaatadaptief bouwen en inrichten eruitziet. De doelen, prestatie-eisen en richtlijnen van de maatlat bieden houvast voor overheden en partijen uit de bouw, zoals projectontwikkelaars. De maatlat geldt nu alleen voor nieuwbouw. Hij is nog niet wettelijk verplicht, maar het Rijk verkent al wel wat de mogelijkheden zijn voor juridische borging.

De handreiking Groen in en om de Stad helpt om groen in en om de stad goed te kunnen borgen. Hij biedt een set aan kwalitatieve en kwantitatieve eisen die samen zorgen voor een gezonde, groene omgeving. In de handreiking vind je normen en eisen op straat-, buurt- en wijkniveau, en ook op stads- en regionaal niveau. Het doel van de handreiking is dat gemeenten en provincies groen gelijkwaardig aan andere thema’s in het ruimtelijk domein meenemen in planvorming.

De landelijke maatlat schrijft geen maatregelen voor. Zo blijft er ruimte voor regionale invulling. Wil je klimaatadaptief en natuurinclusief bouwen vastleggen in decentraal beleid? Dan kan de Handreiking Klimaatadaptief Bouwen daarbij helpen. Deze handreiking laat met concrete voorbeeldregels voor hittestress, droogte, gevolgbeperking overstroming en wateroverlast zien wat je in decentraal beleid kunt vastleggen.

De gids Ritsen: een gids met klimaatadaptieve instrumenten voor bouwen & ontwikkelen geeft een overzicht van de sturingsmogelijkheden voor klimaatadaptieve gebiedsontwikkeling. Het ondersteunt organisaties bij het nemen van de juiste rol én het toepassen van een ondersteunend instrument hierbij. Ook vind je er goede voorbeelden.

De Beleidsmixer biedt een overzicht van manieren om klimaatadaptatie te stimuleren op privaat terrein. Ook laat de tool zien hoe je daarbij financiële prikkels kunt inzetten.

In de publicatie Modellen voor juridische instrumenten klimaatadaptatie (pdf, 1.5 MB) lees je hoe je als gemeente regels kunt opstellen voor waterberging door particulieren.

Het Raamwerk Klimaatadaptatie borgen op privaat terrein (pdf, 4.4 MB) beschrijft voor tien instrumenten hoe en wanneer je ze het beste kunt toepassen. Voorbeelden van instrumenten zijn bouwbesluit, hemelwaterverordening, prestatieovereenkomst en gezamenlijke ontwikkelambitie.

Meer informatie over hoe je klimaatadaptie kunt borgen in beleid vind je in het kennisdossier Klimaatadaptatie en de omgevingswet en op de pagina Beleid ontwikkelen.

De Handreiking Integrale Omgevingsvisies heeft als doel om decentrale overheden te inspireren bij het samenwerken aan een omgevingsvisie. De handreiking deelt lessen over participatie, integraliteit en samenhang, cultuurverandering, en digitalisering.

De Handreiking Stedelijk waterbeheer onder de Omgevingswet beschrijft hoe je klimaatadaptief stedelijk waterbeheer kunt integreren in een omgevingsvisie, omgevingsprogramma en omgevingsplan.

Klimaatadaptatie hangt samen met de de verschillende rollen die grondwater speelt in onze samenleving. Het is daarom belangrijk grondwaterbelangen goed mee te nemen in je omgevingsvisie. Hoe je dat doet lees je in de tool Grondwater en Ruimtelijke Ordening.

Meer informatie over hoe je klimaatadaptatie borgt in de Omgevingswet kun je lezen in het kennisdossier Klimaatadaptatie in de omgevingswet.

Wil je weten hoe je klimaatadaptatie onderdeel maakt van een aanbesteding en een contract? Tauw beschrijft in een leidraad drie sturingselementen die je altijd kunt gebruiken: selectiecriteria, eisen en gunningscriteria.

Heb je als gemeente hulp nodig om klimaatadaptatie juridisch en bestuurlijk vast te leggen? Dan kun je gebruikmaken van de Stappen borgingsinstrumentarium van de provincie Gelderland.

Ook interessant: het onderzoeksrapport Klimaatadaptief tenderen in vastgoed- en gebiedsontwikkelingen. Het rapport geeft praktische tips voor gemeentes die grond en vastgoed verkopen in een tender. Handig, omdat het in de praktijk lastig blijft om klimaatadaptatie goed te borgen bij tenders voor vastgoed- en gebiedsontwikkelingen.

Meer informatie over hoe je klimaatadaptie kunt borgen in beleid vind je in het kennisdossier Klimaatadaptatie en de omgevingswet en de pagina Beleid ontwikkelen.