Keuzehulp hulpmiddelen

De klimaatscenario’s van het KNMI geven inzicht in hoe het klimaat in de toekomst kan veranderen.

De NAS-adaptatietool geeft een overzicht van de gevolgen van klimaatverandering. De tool biedt je de mogelijkheid om de gevolgen van klimaatverandering per trend en sector te bekijken.

De Mindmap Hitte geeft een overzicht van problemen die worden veroorzaakt door extreme hitte in de stad. Ieder probleem bevat een factsheet met informatie en uitleg.

De Deltafacts bieden een overzicht van kennis op het gebied van water en klimaat. Je kunt zoeken op de thema’s waterveiligheid, zoetwatervoorziening, ruimtelijke adaptatie en waterkwaliteit. Er zijn bijvoorbeeld Deltafacts over de gevolgen van klimaatverandering voor natuur en over de gevolgen van klimaatverandering voor landbouw.

De Deltascenario’s Vlug, Stoom, Warm en Ruim geven vier toekomstbeelden van hoe wateropgaven in Nederland kunnen veranderen. Alle vier de scenario’s laten zien dat de wateropgaven flink groter worden. Maar de ernst hiervan hangt voor een groot deel af van hoeveel CO₂ er wordt uitgestoten en hoe sterk de Nederlandse bevolking en economie groeien.

Informatie over de gevolgen van klimaatverandering vind je ook op de themapagina Klimaatverandering van dit kennisportaal.

De Klimaateffectatlas toont kaartinformatie over de gevolgen van klimaatverandering voor jouw gebied. In de kaartviewer van de atlas vind je een overzicht van alle beschikbare kaarten. De kaartverhalen op de website helpen je om beter te begrijpen wat je op de kaarten ziet.

De Basiskaart Natuurlijk Systeem in de Klimaateffectatlas kun je gebruiken als je water en bodem meer sturend wilt maken in een gebied. De kaart brengt in beeld welke klimaatdreigingen er spelen en welke kansen er liggen voor klimaatadaptatie.

De website overstroomik.nl laat op pandniveau zien hoe hoog het water komt te staan bij een overstroming. De website geeft ook informatie over de gevolgen van een overstroming.

Mijn WaterRisicoProfiel laat per locatie zien wat de kans is op een overstroming en wat de mogelijke overstromingsdieptes zijn.

Het meetprotocol Cool Towns Heat Stress Measurement Protocol helpt je om op straatniveau hitteproblemen in kaart te brengen. Het protocol biedt ook alle informatie om zelf de effecten van maatregelen te kunnen meten.

Wil je als woningcorporatie of als gemeente weten welke woningen of buurten het meest kwetsbaar zijn voor hitte? De Handreiking Hitte in Bestaande Woningen helpt je om te bepalen waar het hitteprobleem het grootst is. Op basis daarvan wordt het makkelijker om te kiezen wat voor maatregelen je het beste waar kunt nemen.

Met het Framework for Climate Adaptive Buildings kun je inschatten welke panden binnen een vastgoedportfolio een groot risico lopen op hittestress, verzakking als gevolg van droogte, wateroverlast of overstroming. Deze standaard aanpak is gebaseerd op open data en bestaat uit drie stappen.

Het interactieve kennisdocument Stedelijke Waterkwaliteit, Klimaat en Adaptatie biedt een visueel overzicht van de mogelijke effecten van klimaatverandering op de waterkwaliteit.

Als waterbeheerder kun je de tool met grenswaarden Stedelijke Waterkwaliteit, Klimaat en Adaptatie (SWKA) gebruiken om voor een watersysteem inzichtelijk te maken hoe kwetsbaar het is voor klimaatverandering en waar dat aan ligt.

In het Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie hebben overheden met elkaar afgesproken dat ze kwetsbaarheden van hun gebied in beeld brengen door stresstesten uit te voeren. Deze kwetsbaarheden en de ambities bespreken ze daarna met betrokkenen in risicodialogen.

Als je een stresstest gaat uitvoeren, kun je gebruikmaken van de Bijsluiter stresstest. Daarin staan adviezen en aanwijzingen om de kwetsbaarheden voor je eigen gebied goed in beeld krijgen. Je leest bijvoorbeeld welke informatie jou kan helpen om kwetsbaarheden in beeld te brengen en hoe je kunt omgaan met onzekerheden.

Het Beoordelingskader kwaliteit DPRA-stresstesten helpt om je voor te bereiden op de tweede ronde stresstesten die start in 2025. Bij deze tweede ronde kun je zelf kiezen welke stresstesten nodig zijn om uit te voeren of te actualiseren. Het beoordelingskader helpt organisaties binnen een werkregio om samen te bepalen welke stresstesten ze willen uitvoeren of actualiseren.

De extreme neerslag die in 2021 in Limburg tot wateroverlast en zelfs overstromingen leidde, heeft duidelijk gemaakt dat het ook nodig is om klimaatadaptatie bovenregionaal aan te pakken. Met een ‘bovenregionale stresstest’ kun je in een aantal stappen vaststellen hoe we ons het beste kunnen voorbereiden op zo’n extreme gebeurtenis in een groot gebied. De Handreiking bovenregionale stresstesten wateroverlast maakt duidelijk hoe je zo’n bovenregionale stresstest uitvoert.

De Routekaart risicodialoog helpt je op weg bij het voeren van een risicodialoog. Je vindt er antwoorden op de meest voorkomende vragen, en heel veel tips, tools en aansprekende voorbeelden.

Wil je als overheid hulp bij de stresstest of bij de risicodialoog? Er zijn verschillende partijen die ondersteuning aanbieden bij het uitvoeren van een stresstest of het voeren van een riscodialoog.

Het Ruimtelijk afwegingskader klimaatadaptieve gebouwde omgeving helpt om te bepalen waar je gaat bouwen. Het geeft per gebied aan wat de risico’s zijn als je er gaat bouwen. Hiermee helpt het ook om water en bodem sturend te laten zijn bij ruimtelijke ontwikkelingen. De landelijke Maatlat groene klimaatadaptieve gebouwde omgeving maakt duidelijk hoe klimaatadaptief bouwen en inrichten eruitziet. De doelen, prestatie-eisen en richtlijnen van de maatlat bieden houvast voor overheden en partijen uit de bouw, zoals projectontwikkelaars. De maatlat en het afwegingskader gelden nu alleen voor nieuwbouw. Beide zijn is nog niet wettelijk verplicht, maar het Rijk verkent al wel wat de mogelijkheden zijn voor juridische borging.

Naast de ruimtelijk afwegingskader en de landelijke maatlat zijn er verschillende initiatieven waarin standaarden zijn bedacht voor klimaatadaptatie bij nieuwbouw en gebiedsontwikkelingen:

• In het Convenant Klimaatadaptief Bouwen in Zuid-Holland staan eisen voor wateroverlast, droogte, hittestress, bodemdaling, biodiversiteit en overstromingen.
• In het Concept basisveiligheidsniveau klimaatbestendige nieuwbouw van Metropoolregio Amsterdam staan eisen voor hitte, droogte, wateroverlast, en overstromingen.
• De beoordelingsrichtlijn van duurzaamheidskeurmerk BREAAM-NL stelt eisen aan hittestress, wateroverlast, waterverbruik en de robuustheid van materialen voor weersinvloeden.

Er wordt ook hard gewerkt aan landelijke standaarden voor klimaatadaptatie. Het Overleg Standaarden Klimaatadaptatie (OSKA), onderzoekt waar en hoe adaptatiestandaarden ontwikkeld moeten worden. Kijk voor de laatste inzichten en publicaties op de OSKA-pagina.

Ben je specifiek op zoek naar standaarden of richtlijnen op het gebied van hitte? Dan kun je gebruikmaken van de Coolkit die ontwikkeld is op basis van het onderzoek ‘De hittebestendige stad’. Deze toolkit beschrijft hoe je hittestress kunt tegengaan met richtlijnen voor afstand tot koelte, percentage schaduw op loopgebieden en percentage groen per wijktype.

In het Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie hebben overheden met elkaar afgesproken dat ze kwetsbaarheden van hun gebied in beeld brengen door stresstesten uit te voeren. Deze kwetsbaarheden en de ambities bespreken ze daarna met betrokkenen in risicodialogen. Op basis van de uitkomsten stellen ze een strategie op.

Meer informatie over het voeren van een risicodialoog en het opstellen van een strategie vind je op de pagina Risicodialoog voeren en strategie opstellen.

De Routekaart risicodialoog helpt je op weg bij het voeren van een risicodialoog. Je vindt er antwoord op de meest voorkomende vragen, en heel veel tips, tools en aansprekende voorbeelden.

Meer informatie over borgen van klimaatadaptie in beleid vind je in het kennisdossier Klimaatadaptatie en de omgevingswet en de pagina Beleid ontwikkelen.

De landelijke Maatlat groene klimaatadaptieve gebouwde omgeving maakt duidelijk hoe klimaatadaptief bouwen en inrichten eruitziet. De doelen, prestatie-eisen en richtlijnen van de maatlat bieden houvast voor overheden en partijen uit de bouw, zoals projectontwikkelaars. De maatlat geldt nu alleen voor nieuwbouw. Hij is nog niet wettelijk verplicht, maar het Rijk verkent al wel wat de mogelijkheden zijn voor juridische borging.

De handreiking Groen in en om de Stad helpt om groen in en om de stad goed te kunnen borgen. Hij biedt een set aan kwalitatieve en kwantitatieve eisen die samen zorgen voor een gezonde, groene omgeving. In de handreiking vind je normen en eisen op straat-, buurt- en wijkniveau, en ook op stads- en regionaal niveau. Het doel van de handreiking is dat gemeenten en provincies groen gelijkwaardig aan andere thema’s in het ruimtelijk domein meenemen in planvorming.

De landelijke maatlat schrijft geen maatregelen voor. Zo blijft er ruimte voor regionale invulling. Wil je klimaatadaptief en natuurinclusief bouwen vastleggen in decentraal beleid? Dan kan de Handreiking Klimaatadaptief Bouwen daarbij helpen. Deze handreiking laat met concrete voorbeeldregels voor hittestress, droogte, gevolgbeperking overstroming en wateroverlast zien wat je in decentraal beleid kunt vastleggen.

De gids Ritsen: een gids met klimaatadaptieve instrumenten voor bouwen & ontwikkelen geeft een overzicht van de sturingsmogelijkheden voor klimaatadaptieve gebiedsontwikkeling. Het ondersteunt organisaties bij het nemen van de juiste rol én het toepassen van een ondersteunend instrument hierbij. Ook vind je er goede voorbeelden.

De Beleidsmixer biedt een overzicht van manieren om klimaatadaptatie te stimuleren op privaat terrein. Ook laat de tool zien hoe je daarbij financiële prikkels kunt inzetten.

In de publicatie Modellen voor juridische instrumenten klimaatadaptatie (pdf, 1.5 MB) lees je hoe je als gemeente regels kunt opstellen voor waterberging door particulieren.

Het Raamwerk Klimaatadaptatie borgen op privaat terrein (pdf, 4.4 MB) beschrijft voor tien instrumenten hoe en wanneer je ze het beste kunt toepassen. Voorbeelden van instrumenten zijn bouwbesluit, hemelwaterverordening, prestatieovereenkomst en gezamenlijke ontwikkelambitie.

Meer informatie over hoe je klimaatadaptie kunt borgen in beleid vind je in het kennisdossier Klimaatadaptatie en de omgevingswet en op de pagina Beleid ontwikkelen.

De Handreiking Integrale Omgevingsvisies heeft als doel om decentrale overheden te inspireren bij het samenwerken aan een omgevingsvisie. De handreiking deelt lessen over participatie, integraliteit en samenhang, cultuurverandering, en digitalisering.

De Handreiking Stedelijk waterbeheer onder de Omgevingswet beschrijft hoe je klimaatadaptief stedelijk waterbeheer kunt integreren in een omgevingsvisie, omgevingsprogramma en omgevingsplan.

Klimaatadaptatie hangt samen met de de verschillende rollen die grondwater speelt in onze samenleving. Het is daarom belangrijk grondwaterbelangen goed mee te nemen in je omgevingsvisie. Hoe je dat doet lees je in de tool Grondwater en Ruimtelijke Ordening.

Meer informatie over hoe je klimaatadaptatie borgt in de Omgevingswet kun je lezen in het kennisdossier Klimaatadaptatie in de omgevingswet.

Wil je weten hoe je klimaatadaptatie onderdeel maakt van een aanbesteding en een contract? Tauw beschrijft in een leidraad drie sturingselementen die je altijd kunt gebruiken: selectiecriteria, eisen en gunningscriteria.

Heb je als gemeente hulp nodig om klimaatadaptatie juridisch en bestuurlijk vast te leggen? Dan kun je gebruikmaken van de Stappen borgingsinstrumentarium van de provincie Gelderland.

Ook interessant: het onderzoeksrapport Klimaatadaptief tenderen in vastgoed- en gebiedsontwikkelingen. Het rapport geeft praktische tips voor gemeentes die grond en vastgoed verkopen in een tender. Handig, omdat het in de praktijk lastig blijft om klimaatadaptatie goed te borgen bij tenders voor vastgoed- en gebiedsontwikkelingen.

Meer informatie over hoe je klimaatadaptie kunt borgen in beleid vind je in het kennisdossier Klimaatadaptatie en de omgevingswet en de pagina Beleid ontwikkelen.

Wil je een duurzame en klimaatbestendige stad ontwerpen? Dan kan de website Groenblauwe Netwerken daarbij ondersteuning bieden. Je vindt hier een databank met maatregelen die je kunt inzetten voor klimaatadaptatie en voor andere thema’s zoals biodiversiteit, luchtkwaliteit of duurzame energie. Verder biedt de website een kijkje in ervaringen met maatregelen in de praktijk en vind je er de laatste wetenschappelijke inzichten over de effectiviteit van maatregelen.

In de brochure Effectief Klimaatgroen vind je voor verschillende wijken in stedelijk gebied welke groene maatregelen effectief zijn om de omgeving te verkoelen, en wat het verkoelend effect kan zijn per maatregel. Ook in de CoolKit kun je informatie vinden over de manieren waarop je buurten en straten kunt verkoelen. De tool biedt ontwerprichtlijnen en een overzicht van de werking en effectiviteit van verschillende maatregelen. De Menukaart Hitte in de gebouwde omgeving laat zien welke stappen gemeenten kunnen zetten om de gebouwde omgeving hittebestendiger te maken. De menukaart bevat onder meer een overzicht van maatregelen vanuit de thema’s gezondheid, gebouw en gebied.

Wil je de openbare ruimte vergroenen met bomen? De Bomentabel helpt je om te bepalen welke bomen bijvoorbeeld bijdragen aan het tegengaan van hitte of wateroverlast of het vergroten van de biodiversiteit.

De Toolbox Klimaatbestendige Stad laat zien hoe effectief verschillende maatregelen zijn in een bepaald gebied dat te maken heeft met wateroverlast, droogte of hitte. Ook geeft de tool een overzicht van de baten en een inschatting van de kosten van de maatregelen.

In het Voorbeeldenboek ‘Het klimaat past ook in uw straatje’ staan tien praktijkvoorbeelden van hoe je woonstraten klimaatbestendig kunt inrichten. De nadruk ligt op maatregelen waarmee je je voorbereidt op extreme neerslag. Bij elk voorbeeld vind je vier verschillende ontwerpen met daarbij ook een vergelijking van de kosten per ontwerp.

Met de Klimaatadaptatie-app zoek je eenvoudig op adaptatiemaatregelen die het beste passen bij jouw opgave en de kenmerken van jouw gebied.

Op WaterWindow vind je praktijkvoorbeelden van succesvolle en vernieuwende maatregelen als oplossing voor verschillende waterproblemen.

De Toolbox Actief Grondwaterpeilbeheer kun je gebruiken om problemen met de grondwaterstand in je gemeente tegen te gaan. De toolbox biedt daarvoor onder andere een overzicht van technische eisen en juridische aspecten.

Wil je maatregelen nemen om het groen in de openbare ruimte droogtebestendiger te maken? Dan kan de Handreiking droogte en groen daarbij helpen. Bij de handreiking horen ook zes praatplaten, voor de wijktypen bloemkoolwijk, oudere woonwijk en vinexwijk in hoog en in laag Nederland.

Ligt je gemeente in een gebied met bodemdaling en heb je aanwijzingen dat funderingen door paalrot beschadigd raken? De Handleiding Funderingsproblematiek en de Verkenner Aanpak Funderingsproblematiek helpen gemeenten om stap voor stap de problemen op wijkniveau aan te pakken.

Wil je ergens adaptatiemaatregelen nemen en daarbij ook rekening houden met de waterkwaliteit? Dan kan het i-report Stedelijke Waterkwaliteit, Klimaat en Adaptatie je op weg helpen. Deze handreiking laat onder meer zien wat positieve en negatieve effecten van adaptatiemaatregelen kunnen zijn op de waterkwaliteit en hoe je negatieve effecten kunt verminderen of voorkomen.

Wil je de waterkwaliteit van een stedelijk watersysteem verbeteren? Ook dan kan het i-report Stedelijke Waterkwaliteit, Klimaat en Adaptatie je op weg helpen. Deze handreiking laat onder meer zien door welke stuurvariabelen de waterkwaliteit beïnvloed wordt en wat je kunt doen om negatieve effecten te verminderen.

Wil je weten welke maatregelen je in een gebied kunt nemen om de gevolgen van een overstroming zoveel mogelijk te beperken? Dan kan de kaart Mogelijkheden voor gevolgbeperking met de bijbehorende maatregeldatabase je verder helpen.

Gidsmodellen laten per landschapstype zien hoe het natuurlijk systeem werkt en wat de belangrijkste klimaateffecten zijn. Per landschapstype krijg je inzicht in mogelijke adaptatiemaatregelen.

De Basiskaart Natuurlijk Systeem laat per gebied en landschapstype zien wat de klimaatdreigingen zijn. Daarnaast toont de kaart ook welke kansen er liggen voor klimaatadaptatie, met voorbeelden erbij van mogelijke maatregelen.

Het  voorbeeldenboek over klimaatadaptatie en het bodem-watersysteem is een bundeling van inspirerende en succesvolle adaptatieprojecten in het landelijk gebied. Het boek laat zien hoe je het bodem-watersysteem kunt inzetten om op lokale en regionale schaal wateroverlast en droogte te voorkomen.

Met de Klimaatadaptatie-app zoek je eenvoudig op adaptatiemaatregelen die het beste passen bij jouw opgave en de kenmerken van jouw gebied.

Op WaterWindow vind je praktijkvoorbeelden van succesvolle en vernieuwende maatregelen als oplossing voor verschillende waterproblemen.

Wil je weten welke maatregelen je in een gebied kunt nemen om de gevolgen van een overstroming zoveel mogelijk te beperken? Dan kan de kaart Mogelijkheden voor gevolgbeperking met de bijbehorende maatregeldatabase je verder helpen.

Het Handboek voor de Watervriendelijke Tuin informeert over concrete maatregelen die bijdragen aan een watervriendelijke en hittebestendige tuin. Het handboek geeft 19 tips met uitgebreide uitleg om de maatregelen uit te voeren.

Op de website HuisjeBoompjeBeter vind je tips en acties om je tuin klimaatbestendig en natuurvriendelijk te maken.

De factsheets 'Hitte in de woning' beschrijven per situatie welke maatregelen het meest effectief zijn om hitteproblemen in bestaande woningen tegen te gaan.

Een dak biedt veel mogelijkheden voor klimaatadaptatie. Benieuwd naar de voordelen van een groen dak? Bekijk de Factsheet Multifunctionele Daken voor een helder overzicht van alle voordelen. En in de Handreiking Natuurdaken vind je verschillende soorten groene daken en een uitgebreide uitleg over hoe je ze aanlegt. Wil je klimaatadaptatie combineren met andere functies op je dak? Laat je dan inspireren op het kennisplatform Multifunctionele daken.

Wil je weten welke maatregelen je aan je gebouw kunt nemen om de gevolgen van een overstroming zoveel mogelijk te beperken? Dan kan de kaart Mogelijkheden voor gevolgbeperking met de bijbehorende maatregeldatabase je verder helpen. Gebruik daarbij wel Mijn WaterRisicoProfiel om de specifieke overstromingskenmerken te bepalen.

De Handreiking Klimaatadaptief Bouwen helpt gemeenten en andere decentrale overheden om klimaatadaptief bouwen en inrichten in hun beleid en plannen vast te leggen. De handreiking laat met voorbeelden zien welke mogelijkheden voor klimaatadaptief bouwen en inrichten er allemaal zijn binnen de huidige wetgeving. En de Handreiking natuurinclusief bouwen voor gezonde bewoners bestaat uit een top tien van gezonde maatregelen die je kunt gebruiken bij de aanleg of herinrichting van woonwijken.

Wil je weten welke maatregelen je kunt nemen om de gevolgen van een overstroming in een nieuwbouwwijk zoveel mogelijk te beperken? Dan kan de kaart Mogelijkheden voor gevolgbeperking met de bijbehorende maatregeldatabase je verder helpen. Gebruik daarbij wel Mijn WaterRisicoProfiel om per locatie de specifieke overstromingskenmerken te bepalen.

Let op! Bij de vragen over Borgen in beleid vind je meer hulpmiddelen die gaan over klimaatbestendig bouwen.

De twee Handreikingen duurzame bedrijventerreinen laten zien welke maatregelen je kunt nemen op bedrijventerreinen. De ene handreiking gaat over maatregelen bij bestaande gebouwen en terreinen, en de andere gaat over maatregelen bij nieuwe gebouwen en terreinen. Ook vind je er informatie over hoe en op welke momenten je de maatregelen het beste kunt uitvoeren.

Eén van de drie brochures van de provincie Gelderland over Hoe vergroen je je omgeving? gaat over bedrijventerreinen. Je vindt hier twaalf maatregelen die je kunt nemen om bedrijventerreinen te vergroenen. Daarnaast vind je een overzicht van de kosten, en van de baten voor overheden en ondernemers.

Daken op bedrijventerreinen bieden veel mogelijkheden voor klimaatadaptatie. Benieuwd naar de voordelen van een groen dak? Bekijk de Factsheet Multifunctionele Daken voor een helder overzicht van alle voordelen. En in de Handreiking Natuurdaken vind je verschillende soorten groene daken en een uitgebreide uitleg over hoe je ze aanlegt. Wil je klimaatadaptatie combineren met andere functies op je dak? Laat je dan inspireren op het kennisplatform Multifunctionele daken.

Wil je weten welke maatregelen je kunt nemen om de gevolgen van een overstroming op een bedrijventerrein zoveel mogelijk te beperken? Dan kan de kaart Mogelijkheden voor gevolgbeperking met de bijbehorende maatregeldatabase je verder helpen. Gebruik daarbij wel Mijn WaterRisicoProfiel om per locatie de specifieke overstromingskenmerken te bepalen.

In het kennisdossier Groenblauwe bedrijventerreinen vind je meer verdiepende informatie over klimaatadaptatie op bedrijventerreinen en hoe je aan de slag kan.

Wil je aan de slag met een groen schoolplein? Dan kun je op de website Groenblauwe Schoolpleinen tips en inspiratie vinden. Ook is er een werkboek met een overzichtelijk stappenplan voor iedereen die aan de slag wil met een groen schoolplein of groen schooldak.

De Handreiking Klimaatbestendige Kinderboerderijen legt je stap voor stap uit welke maatregelen je kunt nemen om een kinderboerderij klimaatbestendig te maken en met welke programma’s je jong en oud kunt bereiken.

Wil je weten welk effect adaptatiemaatregelen kunnen hebben op de waterkwaliteit? Bekijk dan het onderdeel ‘Klimaatadaptatiemaatregelen’ in het interactieve kennisdocument Stedelijke Waterkwaliteit, Klimaat en Adaptatie.

Wil je de waterkwaliteit van een stedelijk watersysteem verbeteren? Als je weet wat de oorzaken (stuurvariabelen) zijn van een slechte waterkwaliteit, kun je onderzoeken welke maatregelen je het beste kunt nemen. Het interactieve kennisdocument Stedelijke Waterkwaliteit, Klimaat en Adaptatie biedt een overzicht van maatregelen die je kunt nemen om de waterkwaliteit te verbeteren.

De website Groenblauwe Netwerken kan je op weg helpen als je meer wilt weten over de effectiviteit van maatregelen. Hier staan samenvattingen en highlights van wetenschappelijke onderzoeken op het gebied van adaptatiemaatregelen. Ook kun je per maatregel lezen wat er bekend is over de effectiviteit ervan.

De Toolbox Klimaatbestendige Stad laat zien hoe effectief verschillende maatregelen zijn in een bepaald gebied dat te maken heeft met wateroverlast, droogte of hitte. Ook geeft de tool een overzicht van de baten en een inschatting van de kosten van de maatregelen.

Het hulpmiddel Maatregelen klimaatadaptatie en natuurinclusiviteit in de gebouwde omgeving geeft een overzicht van maatregelen die al veel worden toegepast. Je ziet per maatregel ook een indicatie van de kosten. Daarnaast toont het overzicht verschillende bronnen met onderzoek naar de effectiviteit van maatregelen.

In de EfFact checker vind je antwoord op verschillende vragen uit de praktijk over hittemaatregelen in de buitenruimte.

De tabel ‘De effectiviteit van maatregelen’ laat eenvoudig zien wat het effect is van een adaptatiemaatregel.

In de CoolKit kun je informatie vinden over de manieren waarop je buurten en straten hittebestendig kunt maken. De tool biedt ontwerprichtlijnen en een overzicht van de werking en effectiviteit van verschillende maatregelen.

Met de Klimaatadaptatie-app zoek je eenvoudig op adaptatiemaatregelen die het beste passen bij jouw opgave en de kenmerken van jouw gebied.

De Bomentabel helpt je om te kiezen voor de juiste bomen op de juiste plek. Je ziet er bijvoorbeeld welke bomen bijdragen aan het tegengaan van hitte of wateroverlast of het vergroten van de biodiversiteit.

De handreiking ‘Bodembewuste klimaatadaptatie’ helpt om gegevens over bodem en ondergrond uit de Basisregistratie Ondergrond (BRO) te vinden en toe te passen bij klimaatadaptatie. De handreiking geeft praktische aanwijzingen, tips en voorbeelden.

Met de PerceelTool kan je berekenen hoeveel water een perceel kan verwerken en hoeveel water afstroomt naar openbaar gebied of de riolering. De tool laat ook zien wat de effecten zijn van verschillende maatregelen, met hulp van grafieken en animaties.

RainTools helpt je om te controleren en te simuleren hoe regenvoorzieningen werken, zowel tijdens extreme buien als tijdens langere perioden van neerslag. Ook kan je effecten van maatregelen vergelijken en beoordelen.

Wil je weten welke maatregelen in jouw gebied geschikt zijn om de gevolgen van een overstroming zoveel mogelijk te beperken? Dan kan de kaart Mogelijkheden voor gevolgbeperking met de bijbehorende maatregeldatabase je verder helpen. Wil je dit weten voor een specifieke locatie? Gebruik dan Mijn WaterRisicoProfiel om de specifieke overstromingskenmerken voor die locatie te bepalen.

In de Handreiking Slim Koppelen Klimaatadaptatie staat hoe gemeenten klimaatadaptatie kunnen koppelen aan drie andere grote opgaven: de energietransitie, de nieuwbouwopgave en de cyclus van groot onderhoud en renovatie.

De flyer en het magazine over meekoppelen met de energietransitie helpen je op weg om klimaatadaptatie in je strategie te koppelen aan de energietransitie en andersom.

De Datavoorziening Energietransitie Gebouwde Omgeving (DEGO) laat je data zien die belangrijk is voor de energietransitie in jouw gemeente. Via de viewer kan je koppelkansen bekijken voor klimaatadaptatie.

In het Engelstalige boek Reinventing Multifunctionality staat wat meekoppelen precies is en hoe je dat doet. Je vindt er tientallen voorbeelden van meekoppelkansen op het gebied van klimaatadaptatie, energievoorziening, transport en nog veel meer.

De Praatplaat over meekoppelen is bedoeld om mensen aan het denken te zetten over hoe je de openbare en private ruimte op een slimme manier gebruikt. Daarnaast zijn er verschillende mogelijkheden om investeringen te combineren, waardoor je kosten in aanleg en onderhoud kunt besparen.

De Checklist Groen Bouwen geeft je advies op maat om natuurvriendelijker te bouwen. En in de Gids Natuurinclusief ontwikkelen vind je een stappenplan en maatregelen om voor en met de natuur te ontwerpen en bouwen.

Meer informatie vind je ook op de pagina over Meekoppelen.

Het Rechtvaardigheidswiel helpt je om in beeld te krijgen of je rekening houdt met groepen die kwetsbaar zijn voor de gevolgen van klimaatverandering. Met behulp van het wiel leer je beter begrijpen welke perspectieven ontbreken en hoe je een project op een rechtvaardigere manier kunt opzetten. Een stappenplan helpt je om het wiel te gebruiken.

De Klimaatschadeschatter geeft een inschatting van de verwachte schadekosten door klimaatverandering. De tool schat in hoeveel schade wateroverlast, hitte en droogte in Nederland zullen veroorzaken in de periode 2018 tot 2050.

De Klimaatschademonitor laat zien hoeveel verzekerde schade er de afgelopen jaren veroorzaakt is door extreem weer. Het gaat vooral om particuliere schade, aangevuld met zakelijke schades voor de grootste schadegebeurtenissen. Van de weertypen hagel, storm, neerslag, bliksem, overstroming en vorst kun je de schades bekijken van de jaren 2007 tot en met 2021.

De infographic Verzekerbaarheid klimaatrisico’s biedt een overzicht van de schades door extreem weer die je wel, niet of optioneel kunt verzekeren.

Met de Toolbox Klimaatbestendige Stad kun je adaptatiemaatregelen verkennen voor je wijk, straat of terrein. De tool geeft ook aan wat de de maatregelen ongeveer zullen kosten.

Het Voorbeeldenboek Het klimaat past ook in uw straatje laat voor tien praktijkvoorbeelden zien hoe je woonstraten klimaatbestendig kunt inrichten. De nadruk ligt op maatregelen waarmee je je voorbereidt op extreme neerslag. Bij elk voorbeeld vind je vier verschillende ontwerpen met daarbij ook een vergelijking van de kosten per ontwerp.

Het hulpmiddel Maatregelen klimaatadaptatie en natuurinclusiviteit in de gebouwde omgeving geeft een overzicht van maatregelen die veel worden toegepast om klimaatadaptief en natuurinclusief te bouwen. In het overzicht zie je ook een indicatie van de investeringskosten en de beheerkosten per maatregel. Daarnaast toont de infographic verschillende bronnen met onderzoek naar de kostenefficiëntie van maatregelen.

De website Groenblauwe Netwerken geeft voor adaptatiemaatregelen een indicatie van de kosten. Verder vind je in deze kennisbank informatie over de effectiviteit van maatregelen.

Met de tool TEEB-stad krijg je beter inzicht in de waarde van groen. De tool berekent verschillende positieve effecten van groene en blauwe maatregelen van een project.

Het Overzicht financiering klimaatadaptatie brengt een groot deel van de bestaande kennis bij elkaar over de financiering van klimaatadaptatie.

In de EU subsidiewijzer vind je de antwoorden op ruim honderd vragen over Europese subsidies die te maken hebben met water en klimaat.

De Toolbox Financieringsconstructies biedt een overzicht van allerlei mogelijkheden om financiële steun te krijgen. De toolbox is niet alleen voor professionals die zich bezighouden met stedelijke ontwikkeling, maar ook voor particulieren die hun woning klimaatbestendiger willen maken.

Het Rijk biedt verschillende Stimuleringsinstrumenten om klimaatadaptatie in Nederland te versnellen. Sinds 2021 kunnen gemeenten, provincies en waterschappen bijvoorbeeld gebruikmaken van de Impulsregeling klimaatadaptatie.

De Online Tool van de Milieulijst laat zien welke investeringen in adaptatiemaatregelen in aanmerking komen voor belastingvoordeel.

De Toolbox SPONGE2020 helpt je om partijen te betrekken bij klimaatadaptatie. Zo vind je er een overzicht van belangrijke partijen en verschillende methoden om samen te werken.

De Handreiking Lokaal Hitteplan helpt je om samen met betrokken partijen een hitteplan op te stellen. In een lokaal hitteplan staat onder meer wat de betrokken organisaties precies moeten doen tijdens een periode van hitte.

De Werkwijze klimaatadaptatie met natuur tussen stad en platteland helpt je om samen met andere betrokken partijen de beste oplossingsrichtingen in beeld te krijgen voor klimaatadaptatie aan de randen van de stad.

Wil je openbaar groen droogtebestendig maken, in overleg met andere afdelingen of partijen die ook opgaven hebben in de ruimtelijke ordening? Dan kan de Handreiking droogte en groen daarbij helpen. De handreiking toont onder andere op welke momenten je het beste met andere domeinen kunt overleggen. Hierdoor wordt het makkelijker om met hen het gesprek te voeren en worden de wensen en voorwaarden van verschillende domeinen ruim op tijd meegenomen.

De Beleidsmixer biedt overheidsprofessionals een overzicht van manieren om klimaatadaptatie te stimuleren op privaat terrein. De tool laat ook zien hoe je daarbij financiële prikkels kunt inzetten en verwijst door naar factsheets, modelteksten en voorbeelden.

Met de Gedragstool Klimaatadaptatie ontwerp je klimaatadaptief beleid waarin gedrag centraal staat. De tool geeft je praktische tips over hoe je het gedrag van burgers en bedrijven kunt beïnvloeden, onder andere met financiële prikkels. Ook leert de tool je hoe je kunt meten of het gelukt is om gedrag te beïnvloeden.

De website Overstroomik kun je gebruiken om inwoners of ondernemers te laten zien hoe hoog het water in hun huis bij een overstroming in het ergste geval kan komen. Ook leren ze hier meer over de praktische gevolgen en krijgen ze tips over wat te doen tijdens een overstroming.

Wil je inwoners of andere stakeholders betrekken bij de aanleg van Actief Grondwaterbeheer? De Toolbox Actief Grondwaterpeilbeheer kan daarbij helpen. Je vindt hier onder andere een uitlegfilmpje, een infographic en een model FAQ die je kunt gebruiken voor communicatie en participatie.

De Toolkit Basiscommunicatie wateroverlast, overstroming, hitte en droogte kun je gebruiken als je inwoners wilt stimuleren tot klimaatadaptatie of ze bewust wilt maken van de noodzaak ervan.

De Toolkit Basiscommunicatie wateroverlast, overstroming, hitte en droogte kan je op weg helpen als je met inwoners wilt communiceren, bijvoorbeeld via je website, sociale media of als je een actie organiseert.

De Toolkit Basiscommunicatie wateroverlast, overstroming, hitte en droogte kan je op weg helpen als je inwoners bewust wilt maken van de gevolgen van klimaatverandering.

De Klimaatschademonitor laat zien hoeveel verzekerde schade er de afgelopen jaren veroorzaakt is door extreem weer. Het gaat vooral om particuliere schade, aangevuld met zakelijke schades voor de grootste schadegebeurtenissen.

De Basiskaart Groen en Grijs laat per buurt zien hoeveel procent bestaat uit bomen, uit laag groen en uit grijs. Deze kaart is ontwikkeld in 2021 en het is de bedoeling om de kaart jaarlijks te actualiseren. Daarmee kan hij een interessant startpunt zijn voor monitoring.

Ben je benieuwd naar de effectiviteit van maatregelen? Neem dan een kijkje op de website Groenblauwe Netwerken. Je vindt hier een databank met adaptatiemaatregelen, onderzoeksresultaten over de effectiviteit van maatregelen en voorbeelden van uitgevoerde maatregelen in de praktijk.

Meer informatie vind je in het kennisdossier Monitoring van dit kennisportaal.